Yozgat’taki Güneş Ocakları: Çürüyen Umutlar

BM Destekli Güneş Ocakları Çürüdü

Yozgat’ın Sorgun ilçesine bağlı Şahmuratlı köyünde, 1996 yılında televizyonların kullanılmayan uydu antenleri üzerine ışığı yansıtma özelliğine sahip jelatin yapıştırılarak oluşturulan güneş ocakları ve kurutma makineleri, zamanla bakımsızlık nedeniyle çürüyerek kullanılmaz hale geldi. Bu proje, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı kapsamında hayata geçirilmişti.

Proje kapsamında geliştirilen güneş ocakları, yemek pişirme ve meyve-sebze kurutma gibi birçok işlevi yerine getirebiliyordu. Ancak, yıllar içinde işlevini yitirdi ve bugün bakım ve onarım yapılmadığı için çürümüş durumda. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi tarafından 1996’da tasarlanan bu yenilikçi ocaklar, köyde LPG, doğalgaz, elektrik ve odun gibi geleneksel yakıtlara alternatif olarak sunulmuştu. Projenin ilk yılından sonra, Küresel Çevre Fonu desteğiyle kapsamı genişletilerek 20 haneye güneş ocakları ve kurutma makineleri aktif olarak dağıtılmıştı. Bu teknoloji, köy halkına yemek pişirme maliyetlerini düşürmenin yanı sıra meyve ve sebze kurutarak ek gelir elde etme imkanı sağlamıştı; fakat uzun ömürlü olamadı.

Şahmuratlı Köyü Kerkenesi Tanıtma, Güzelleştirme, Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’nin başkanlığını da yürüten Osman Muratdağı, köy halkına toplamda 20 adet güneş enerjisiyle çalışan ocak dağıttıklarını, ayrıca 6 tane güneş ocağını dernek binası ve Kerkenes Kazı Evi bahçesine kurarak kullandıklarını belirtti. Muratdağı, köyün Pteria Antik Kenti kalıntılarının bulunduğu Kerkenes Dağı’nın eteklerinde yer aldığını vurgulayarak, antik kenti gezmek için gelen misafirlere dernek olarak bu ocaklarda pişirilen yemeklerden ikram ettiklerini söyledi. Ancak, çevre dostu ocakların artık kullanılamaz hale gelmiş olmasından dolayı büyük bir üzüntü duyduğunu ifade etti.

Osman Muratdağı’nın Açıklamaları

Şahmuratlı Köyü eski muhtarlarından Osman Muratdağı, çevre dostu güneş ocaklarının son durumu hakkında şunları söyledi: “Köyümüze güneş enerjisiyle çalışan, ‘televizyon anteni’ diyorlar, öyle bir kelimeyle kullanılan güneş enerjisiyle ocaklar yaptık. Yemek pişirdik, su kaynattık, derken projemizi yaptık. Proje 1997 yılında başlatıldı fakat bu daha fazla ilerlemedi. Muhtarlığı bıraktıktan sonra, derneği bıraktıktan sonra bu tamamen kaybolup gitti. Evlere de dağıttık, 20 tane anten getirttirdik. Kişiler bunu bir müddet kullandıktan sonra tekrar topladık. Elektrik kurumuna iade ettik. Her türlü yemek yapabiliyorduk. Reçel yapıyor, pekmez kaynatıyorduk. Yani aklımıza gelen her şeyi yapıyorduk. Bir odunu koyduğumuzda üç saniyede yakıyordu, o kadar enerji verimliliği vardı. Erişte ve makarna yapıyorduk, kayısı ve erik kurusu hazırlıyorduk. Köydeki tüm mamullerin kurutma işlemini yaparak paketleyip satıyorduk, bu da köylüye ek gelir sağlıyordu. Ancak, aşağı yukarı 10 yıldır kullanılmıyor. Artık tamamen tahrip oldu, bitti, kapandı gitti. Keşke tekrar gündeme gelse, bu çok büyük bir katkı sağlıyor. Güneşten alıyoruz enerjiyi. Odundan, kömürden veya tüpten yararlanmadan direkt güneşten alıyoruz enerjiyi.”