Vilayet hukuk müşavirliği takımına atanan vali yardımcısını Danıştay haklı buldu

Davacının vali yardımcılığı vazifesinden, mevzuatta misyon tarifi belirtilmemiş olan vilayet hukuk müşavirliği takımına atanmasını gerektirecek somut bir tespitin davalı yönetimler tarafından sunulamaması karşısında, kamu faydası ve hizmet gereklerine alışılmamış olarak tesis edilen dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmadığını belirtti

3 sayılı CBK’da sayılan kadrolara ilişkin görevden işlemleri yargısal denetime açıktır

09/07/2018 tarihinde yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilerek yönetim ve hukuk sisteminde önemli değişiklikler yapılmış; ancak, anılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan takımlarda, durumlarda ve vazifelerde bulunan işçi hakkında yapılacak tasarruflara ait olarak, farklı bir yargısal kontrol yapılmasını gerektiren yasal bir değişiklik yapılmamıştır.

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (II) sayılı cetvelde yer alan unvanlarda misyon yapan bireylerin atanmaları ve vazifeden alınmalarında Cumhurbaşkanının takdir yetkisine sahip olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır. Lakin, Cumhurbaşkanının sahip olduğu bu yetki, mutlak ve sınırsız nitelikte olmayıp, kamu faydası ve hizmet gerekleri ile sonludur ve bu açılardan idari yargı kontrolüne tabidir. Tersine bir yorum, Cumhurbaşkanınca tesis edilen bu çeşit süreçlerin, yargı kontrolünün dışında bırakılması sonucunu doğuracak olup, bunun da, aksi Anayasa’da düzenlenmediği sürece, bir hukuk devletinde kabulü mümkün değildir

İşlem sebep ögesi açısından hukuka aykırıdır

Bu manada, hakkında idari süreç tesis edilenlerce hukuka karşıtlık savlarının faal bir biçimde ileri sürülebilmesi ve yargı mercii tarafından idari sürecin tüzel kontrolünün gerçekleştirilebilmesi için idarece, tesis edilen sürecin maddi ve türel sebeplerinin açıkça ortaya konulması gerekmektedir.

Öte yandan, “idarenin sahip olduğu takdir yetkisi” bir idari sürecin sebebi olamaz. Takdir yetkisi; öteki ögeleri ile birlikte sebep ögesine da sahip bir sürecin tesis edilip edilmeyeceği noktasında yönetime tercih hakkı tanıyan yetkidir. Özcesi, yönetimin takdir yetkisinden kelam edilmeden evvel, yönetimin “bu yetkiyi kullanmasının sebebi” açıklanmalıdır.

Bu durumda, davacının vali yardımcılığı vazifesinden, mevzuatta misyon tarifi belirtilmemiş olan vilayet hukuk müşavirliği takımına atanmasını gerektirecek somut bir tespitin davalı yönetimler tarafından sunulamaması karşısında, kamu faydası ve hizmet gereklerine muhalif olarak tesis edilen dava konusu süreçte hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

T.C.

DANIŞTAY

İKİNCİ DAİRE

Esas No: 2023/2425

Karar No: 2023/6014

İSTEMİN KONUSU:

Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/04/2023 günlü, E:2023/167, K:2023/385 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava Konusu İstem: .Vali Yardımcısı olarak misyon yapmakta olan davacı; 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 2 ve 3. maddeleri uyarınca Konya İl Hukuk Müşavirliğine atanmasına ilişkin 12/08/2022 günlü, 31921 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 11/08/2022 günlü, 2022/392 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararının iptali istemiyle dava açmıştır.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:

Tokat Yönetim Mahkemesince verilen 20/12/2022 günlü, E:2022/593, K:2022/986 sayılı kararla; 16/07/1986 günlü, 19166 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mülki Yönetim Amirleri Atama, Kıymetlendirme ve Yerdeğiştirme Yönetmeliği düzenlemelerine nazaran, meslek mensuplarının küme hizmetinde geçecek toplam hizmet mühletinin 25; Muadil Misyon Cetvelinin (I) numaralı küme hizmetinde geçecek hizmet mühletinin 5 yıl olduğu, bu süreyi tamamlamış olanlardan üstün başarılı olanların, hizmet gerekleri ve gereksinimler gözetilerek, tekrar (I) küme hizmetinde yer alan muadil bir vazifeye atamasının yapılabileceği, bununla birlikte, bu müddetler de dahil olmak üzere tüm hizmet kümelerinde geçecek hizmet müddetini tamamlayan meslek mensuplarının, muadil misyon, sınıf ve coğrafik bölge temeline bakılmaksızın uygun görülen yer ve misyonlara atanması konusunda yönetime takdir yetkisi tanındığı, öte yandan, bulunduğu kümede iki yıllık misyon mühletini tamamlayanların, tıpkı küme içinde, hizmet gereklerine bağlı olarak, muadil yahut birebir misyona, yer değiştirme suretiyle atanabileceği, bu durumda, 25 yıl, 10 ay, 11 gün müddetle meslek mensubu olarak vazife yapan, hasebiyle öbür hizmet kümeleri ile birlikte (I) numaralı küme hizmet mühletini de tamamlayan ve bulunduğu (I) numaralı kümede 2 yıl, 10 gün mühletle Tokat Vali Yardımcısı olarak misyon yaptığı anlaşılan davacının, muadil vazife olan “hukuk müşaviri” takımına, hizmet gerekleri gözetilmek suretiyle takdir yetkisi kapsamında atanmasına ait dava konusu süreçte hukuka terslik bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine hükmedilmiştir.

Bölge Yönetim Mahkemesi Kararının Özeti:

Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin temyize bahis kararıyla; Mahkeme kararının kaldırılmasını gerektirecek bir neden bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN ARGÜMANLARI:

Davacı tarafından; dava konusu atama sürecine rastgele bir objektif ve/veya somut sebep gösterilmediği; atamasının yapıldığı Konya Valiliğinde hizmetine gereksinim bulunmadığı; vilayet hukuk müşavirliği takımının, haklarında “makul şüphe” bulunan meslek işçinin, icrai misyonlardan uzaklaştırılmalarını temin gayesiyle oluşturulduğu ve misyon tarifinin bulunmadığı; vali yardımcılığı ile vilayet hukuk müşavirliğinin eş bedel vazife olarak sayılmış olmasının, bunların takım açısından eşit olduğu manasına gelmediği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN KARŞILIĞI:

Davalı yönetimler tarafından; temyiz dilekçesinde ileri sürülen konuların, 2577 sayılı Kanun’un 49. unsurunda sayılan sebeplerden hiçbirisine uymadığı, davacının temyiz isteminin reddi gerektiği yolunda karşılık verilmiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ KANISI:

Temyiz istemine husus edilen Bölge Yönetim Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; belgenin tekemmül ettiği anlaşıldığından davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra, işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE MÜNASEBET:

MADDİ OLAY:

1991 yılında Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olan davacı, 1992 yılında kaymakam adayı olarak memuriyete başlamış, 1996 yılında Bursa ili, Büyükorhan Kaymakamı olarak atandıktan sonra, dava konusu sürecin tesis edildiği tarihe kadar, Mülki Yönetim Amirleri Atama, Kıymetlendirme ve Yerdeğiştirme Yönetmeliği eki Muadil Misyon Cetvelinde belirtilen küme hizmetlerinde geçecek mühletleri tamamlamış, müteakiben dava konusu süreç tesis edilmiştir.

HUKUKİ KIYMETLENDİRME:

Mülki Yönetim Amirleri Atama, Kıymetlendirme ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin yukarıda yer verilen düzenlemeleri incelendiğinde, mülki idare amirlerinin göreve başlamalarından itibaren nerede ve hangi süreyle görev yapacaklarına, bulunduğu yerde görev süresini tamamlayanların hangi grup hizmetine atanacağına, atamalarda hangi sıranın takip edileceğine, grup hizmetlerinde geçecek sürelere, bu sürelerin hangi durumlarda ve ne kadar süreyle kısaltılabileceğine ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir.

Anılan Yönetmelik’in 11 ve 22. hususları uyarınca, mülki yönetim amirlerinin küme hizmetlerini, tıpkı küme hizmeti içindeki birden çok vazifede geçirebilecekleri, bulunduğu misyonda iki yıldan fazla misyon yapan mülki yönetim amirlerinin hizmet gerekleri ve Bakanlığın gereksinimi üzerine bulunduğu küme hizmetindeki birebir yahut muadil vazifelere yer değiştirme suretiyle atanması konusunda yönetime takdir yetkisi tanındığı görülmektedir.

Kamu vazifelilerinin hak, ödev ve sorumluluklarını belirleyen kurallardan oluşan memurluk statüsü, maddelerle düzenlenmiş ve bu düzenleniş; statü hukuku olarak isimlendirilen bir hukuk alanının oluşmasına yol açmıştır. Bu alan, kendine mahsus hukukî unsurlar yaratmıştır. Meslek ve liyakat prensipleri, atama tasarrufunda takdir yetkisinin kamu faydası ve hizmet gerekleri ile hudutlu biçimde kullanımının gerekliliği, bu unsurlara örnek olarak verilebilir.

Somut uyuşmazlıkta davalı yönetimlerin savunma dilekçelerinde; 09/07/2018 tarihinde yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilerek idare ve hukuk sisteminde değerli değişiklikler yapıldığı, bu kapsamda Anayasa’nın 104. maddesi ile üst düzey kamu yöneticilerini atama ve görevlerine son verme noktasında Cumhurbaşkanına anayasal yetki tanındığı, 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (II) sayılı cetvelde yer alan unvanlarda misyon yapan bireylerin vazifeden alınmasına ait olarak Cumhurbaşkanının takdir yetkisine sahip olduğu, vali yardımcılarına (II) sayılı cetvelde yer verildiği; davacının, 24 yıllık küme hizmetlerinin tamamını tamamladığı, 1. sınıf vali yardımcısı iken tıpkı hizmet kümesi içerisindeki 1. sınıf hukuk müşavirliği vazifesine, hizmetine duyulan gereksinim nedeniyle atanmasında hukuka karşıtlık bulunmadığı konularına değinilmiştir.

Öncelikle şu konunun değerle vurgulanması gerekmektedir:

09/07/2018 tarihinde yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilerek idare ve hukuk sisteminde kıymetli değişiklikler yapılmış; fakat, anılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan takımlarda, durumlarda ve misyonlarda bulunan işçi hakkında yapılacak tasarruflara ait olarak, farklı bir yargısal kontrol yapılmasını gerektiren yasal bir değişiklik yapılmamıştır.

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ekli (II) sayılı cetvelde yer alan unvanlarda vazife yapan bireylerin atanmaları ve misyondan alınmalarında Cumhurbaşkanının takdir yetkisine sahip olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır. Lakin, Cumhurbaşkanının sahip olduğu bu yetki, mutlak ve sınırsız nitelikte olmayıp, kamu faydası ve hizmet gerekleri ile sonludur ve bu açılardan idari yargı kontrolüne tabidir. Bilakis bir yorum, Cumhurbaşkanınca tesis edilen bu cins süreçlerin, yargı kontrolünün dışında bırakılması sonucunu doğuracak olup, bunun da, aksi Anayasa’da düzenlenmediği sürece, bir hukuk devletinde kabulü mümkün değildir.

Bu itibarla, idari yargı denetimine tabi tutulacağı hususunda kuşku bulunmayan dava konusu işlemin hukuki denetimine geçilmiştir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. unsuru uyarınca bir idari sürecin, dava konusu edilmesi halinde, öteki ögeleri yanında sebep ögesi istikametinden de yargı merciince hukuka uygunluk kontrolüne tabi tutulacağı açıktır.

Sebep ögesi, idari sürecin yapılmasını gerektiren, idareyi süreç tesis etmeye sevk eden maddi yahut türel durumlardır. Yönetim hukukunda sebepsiz idari süreç olamaz. Yönetimin tüm süreçleri, idari faaliyetlerin en son gayesi olan kamu faydasını gerçekleştirmeye yönelen bir sebebe dayanmalıdır.

Bu manada, hakkında idari süreç tesis edilenlerce hukuka karşıtlık savlarının aktif bir biçimde ileri sürülebilmesi ve yargı mercii tarafından idari sürecin türel kontrolünün gerçekleştirilebilmesi için idarece, tesis edilen sürecin maddi ve türel sebeplerinin açıkça ortaya konulması gerekmektedir.

Öte yandan, “idarenin sahip olduğu takdir yetkisi” bir idari sürecin sebebi olamaz. Takdir yetkisi; başka ögeleri ile birlikte sebep ögesine da sahip bir sürecin tesis edilip edilmeyeceği noktasında yönetime tercih hakkı tanıyan yetkidir. Özcesi, yönetimin takdir yetkisinden kelam edilmeden evvel, yönetimin “bu yetkiyi kullanmasının sebebi” açıklanmalıdır.

Bu durumda, davacının vali yardımcılığı vazifesinden, mevzuatta misyon tarifi belirtilmemiş olan vilayet hukuk müşavirliği takımına atanmasını gerektirecek somut bir tespitin davalı yönetimler tarafından sunulamaması karşısında, kamu faydası ve hizmet gereklerine karşıt olarak tesis edilen dava konusu süreçte hukuka uyarlık, davanın reddine dair Yönetim Mahkemesi kararına yönelik istinaf müracaatının reddi yolunda verilen Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi kararında ise türel isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1.DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,

2.Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/04/2023 günlü, E:2023/167, K:2023/385 sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun 49. maddesinin 2/a fıkrası uyarınca BOZULMASINA,

3.Aynı Kanun’un 6545 sayılı Kanun’la değişik 50. maddesinin 2. fıkrası gereğince ve yukarıda belirtilen hususlar da gözetilerek yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın, kararı veren Samsun Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesine gönderilmesine, kullanılmayan 296,40 TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,

4.2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’na 6545 sayılı Kanun’un 27. unsuru ile eklenen Süreksiz 8. hususu uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 14/12/2023 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY

Temyize husus Samsun Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/04/2023 günlü, E:2023/167, K:2023/385 sayılı kararının onanması gerektiği oyuyla aksi tarafta oluşan Daire kararına katılmıyoruz.