Nöbetçi Eczaneler
Bedenin bir kısmında ya da tamamında hareket kaybıyla kendini gösteren inme (felç), günümüzde kalp hastalıklarından sonra en sık vefat nedeni olarak öne çıkıyor. Uzmanlar, yaşlanan nüfus, hayat müddetinin uzaması ve hareketsiz ömür üslubu nedeniyle inme riskinin her geçen yıl arttığına dikkat çekiyor.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Uzm. Dr. Gülnaz Emin, inmenin dünya genelinde giderek artan bir sıhhat sorunu olduğunu vurguladı. Uzm. Dr. Emin, “İnme, tüm dünyada yüksek görülme sıklığı ve ölümcül etkisi nedeniyle hayatta kalanlarda da kalıcı özürlülüğe yol açan önemli bir nörolojik problem” diyerek, beyin damarlarına giden kan akışının ansızın kesilmesinin, zihinsel ve fizikî yeti kayıplarına neden olduğunu belirtti.
İnme belirtileri ani başlıyor
İnme belirtilerinin erken fark edilmesinin hayati kıymet taşıdığını belirten Uzm. Dr. Emin, bu belirtilerin çoğunlukla apansız ortaya çıktığını söz etti. Yüz, kol yahut bacakta güçsüzlük, hissizlik ya da hareketsizlik, konuşma bozuklukları, şuur bulanıklığı, hafıza kaybı, yutma zahmeti, istikrar kaybı ve ani başlayan şiddetli baş ağrısı, inmenin öncü sinyalleri ortasında yer alıyor. “Bu tür belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurmak, kalıcı hasar ya da ölüm riskini azaltmak açısından büyük önem taşır” dedi.
Risk faktörleri iki kümede toplanıyor
İnme riskini artıran faktörlerin değiştirilebilen ve değiştirilemeyen olmak üzere iki kümeye ayrıldığını belirten Uzm. Dr. Gyulnaz Emin, yaş, cinsiyet ve genetiğin değiştirilemeyen faktörler ortasında yer aldığını söyledi. İleri yaş, erkek cinsiyet ve ailede inme hikayesi olan bireylerde riskin daha yüksek olduğunu vurguladı.
Değiştirilebilen risk faktörlerinin ise ferdi eforlarla azaltılabileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Emin, “Yüksek tansiyon, kalp-damar hastalıkları, diyabet, kolesterol yüksekliği, sigara, alkol, obezite, hareketsizlik ve yanlış beslenme inme riskini artırıyor. Bu faktörlerin kontrol altına alınması, inme riskinin azaltılmasında çok önemli bir yer tutuyor” diye konuştu.
Beslenme alışkanlıkları inme riskini etkiliyor
Uzm. Dr. Emin, alınabilecek bazı tedbirlerle yalnızca inme değil, kalp ve damar hastalıklarının da önüne geçilebileceğini söyledi. “Risk faktörlerini kontrol altına almak, yaşam tarzı ve beslenme düzenini değiştirmek, hekim tarafından önerilen ilaçların düzenli kullanımı inme riskini azaltmada önemli rol oynar” dedi.
Beslenme konusunda bilhassa Akdeniz tipi diyetin değerine değinen Uzm. Dr. Gülnaz Emin, tuzun azaltılması ve sodyum alımının kısıtlanmasını önererek, “Meyve, sebze, kuruyemiş, tam tahıllar, lifli besinler, zeytinyağı, balık ve kümes hayvanları gibi gıdalara ağırlık verilmelidir. Rafine şeker, işlenmiş ve yüksek sodyum içeren ürünler, trans yağlar ve yüksek glisemik indeksli gıdalardan kaçınılması gerekir” dedi.
Oturma müddeti arttıkça risk de artıyor
Hareketsiz ömür stili ve uzayan oturma müddetinin inme ve kalp-damar hastalıkları riskini artırdığına dikkat çeken Uzm. Dr. Emin, gün içinde kısa periyodik hareketliliğin bile yararlı olduğunu vurguladı. “Ev işi, bahçe işi ya da kısa bir yürüyüş bile riski azaltmaya katkı sağlar. Kılavuzlar haftalık 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz öneriyor. En basitinden, günde 20 dakikalık tempolu yürüyüş bile anlamlı bir fark yaratabilir” diye belirtti.
Egzersiz kapasitesi sonlu olan bireylerde ise mevcut hastalıklara nazaran fizikî olarak etkin kalınmasının kıymetine değinen Uzm. Dr. Emin, “Hareket etmek her birey için mümkün olan en iyi iyileşme stratejisidir” dedi.
Rehabilitasyon süreci bütüncül yaklaşım gerektiriyor
İnme sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecine mümkün olan en erken periyotta başlanması gerektiğini vurgulayan Uzm. Dr. Emin, bu sürecin multidisipliner bir yaklaşım gerektirdiğini belirtti. Son yıllarda yapılan araştırmaların, erişkin beynin yine yapılanma kapasitesine sahip olduğunu ortaya koyduğunu söyleyen Emin, “Nöroplastisite adı verilen bu durum, beynin hasar sonrası yeni görevler üstlenerek fonksiyon kazanabilmesi anlamına geliyor” dedi.
Bu süreçte görev-odaklı öğrenme kavramının öne çıktığını belirten Uzm. Dr. Emin, “Sürekli tekrarlar ve yoğun eğitimlerle günlük yaşam aktiviteleri yeniden öğrenilebilir. Rehabilitasyonda kullanılan robotik yürüme cihazları, hastaların normal yürüyüşe yakın hareketlerle çalışmasını sağlar ve iyileşme sürecini hızlandırır” dedi.
Ruh sıhhati da unutulmamalı
Uzm. Dr. Gülnaz Emin, rehabilitasyon sürecinde en az fizikî gelişim kadar hastanın motivasyonunun da kıymetli olduğuna dikkat çekerek, inme sonrası depresyonun sık görülen lakin birden fazla vakit göz arkası edilen bir durum olduğunu tabir etti. “Hastanın içe kapanması, aşırı talepkâr ya da bağımlı hale gelmesi durumunda mutlaka uygun tıbbi destek sağlanmalıdır” dedi.
Rehabilitasyon süreci ne vakit sona erer?
İnme sonrası rehabilitasyonun ömür uzunluğu sürebilecek bir süreç olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Gyulnaz Emin, bu sürecin kişinin topluma iştirakini sağlamayı, komplikasyonları ve inmenin tekrarını önlemeyi hedeflediğini vurguladı. “Riskleri belirleyip en aza indirerek daha iyi bir yaşam mümkün” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı