Şeker Bayramı: Bir CHP uydurması

Sosyal hayat ve medyadaki kullanımı çoktan unutulmuş olmasına karşın, Ramazan ayı tebriğine alerji duyan Güçlü – artık eski – CEO’su vesilesiyle yine işitilen “Şeker Bayramı”, Cumhuriyet’in birinci yıllarında ortaya çıkan, daha doğrusu dayatılan bir tabirdi.

Tek parti idaresinin resmi ve dini tatillerle ilgili hazırladığı 1935 tarihli kanunla Ramazan Bayramı’na “Şeker Bayramı” ismi verilmişti.

İSLAM TARİHİNDE “ŞEKER BAYRAMI” DİYE BİR BAYRAM YOK

Müslümanlara farz olan orucun birinci uygulandığı vakitlerin çok sıcak bir periyoda denk geldiği, “kuru sıcak” manasına gelen “ramad” kökünden türetilen Ramazan’ın bilahare oruç ayına isim olduğu birçok rivayette yer almaktaydı. Ramazan Bayramı ise Hicret’in 2’nci yılından itibaren kutlanmaya başlamıştı.

Bütün bir İslam tarihi boyunca da bir ay tutulan Ramazan orucundan sonra gelen üç günde Müslümanlar Ramazan Bayramı’nı kutlamışlardı. Fakat yaklaşık 1300 yılı aşan müddette hiçbir İslam toplumunda bu bayram “Şeker Bayramı” olarak anılmamıştı.

Bir İslam toplumu olan Osmanlılarda da durum birebirdi. Osmanlılar, bu bayrama “Iyd-ı Fıtır” demekteydiler. “Iyd” bayram, “fıtır” da hem oruç açma hem de “fıtır sadakası” (fitre) manasına gelmekteydi. Bu sadakaya, “Ramazan’a erişmek, oruç tutmak, iftar yapmak ve bayrama kavuşmak” vesilesiyle “şükür sadakası” denmekteydi.

ŞÜKÜRÜ ŞEKER YAPTILAR

Cumhuriyet idaresine geçilmesinin akabinde yapılan yasal düzenlemeler ise sık sık toplumdaki kimi “dini izler”in silinmesi gayretlerine sahne olmuştu. CHP tek parti iktidarı tarafından Meclis’e getirilen 2739 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da da tatiller düzenlenirken, “dini çağrışımlar” silikleştirilmeye çalışılmıştı. Kelam konusu kanunda, Ramazan Bayramı “Şeker Bayramı” haline getirilmişti. Dini tabirlerin yerine seküler sözlerin kullanılması tarafındaki eğilim sonucu, tasarı bu biçimde kanunlaşmıştı.

“Şeker”i savunanlar “şükür” ve “şeker” kelimelerinin eski harflerle birebir halde (şın-kef-rı) yazıldığını belirterek, tercihin gerçek olduğunu argüman etmişlerdi. Halbuki, bu söz asırlar boyunca hakikat halde, yani “şükür” olarak kullanılmış, sonradan yasa görüşülürken nasıl olduysa “şeker”e dönüşmüştü. Bu tuhaf isimlendirme yaklaşık otuz yıl sonra, 15 Haziran 1967’de, Süleyman Demirel’in Başbakanlığını yürüttüğü Adalet Partisi Hükümeti periyodunda hem TBMM hem de Senato’da yapılan değişiklikle “Ramazan Bayramı”na çevrilmişti.

DİNİ BAYRAMLARI ALKOLLE KUTLAMAYI DA DENEMİŞLERDİ

Tek parti periyodunda dini bayramları bile sekülerleştirme gayretleri çerçevesinde, Kurban ve Ramazan Bayramlarını alkollü içkiyle kutlama alışkanlığı da yaygınlaştırılmaya çalışılmıştı. Osmanlı’nın son evrelerinde Levantenler ile Beyoğlu etrafında oturan öbür yabancıların kendi dini bayramlarındaki kutlamalarda şarap ve likör tüketmeleri, bunlara özenen az sayıda da olsa birtakım Osmanlı ailelerinde de görülmeye başlamıştı. Birebir çevreler, Cumhuriyet kurulduğunda bu alışkanlığı yeni periyoda taşımışlardı.

Resmi kurumlar ve basın da bu alışkanlıklar için gerekli altyapıyı ve düşünsel çerçeveyi hazırlamaya çaba göstermişti. Böylelikle devletin ürettiği likörlerin dini bayramlarda da tüketilmesi için, hükümet tarafından hazırlatılan, “Bayram geliyor. Likörünüzü aldınız mı?” şeklinde ibarelerin yer aldığı reklamlar tasarlanmış, haber ve köşe yazılarıyla da bu kullanım cazip hale getirilmeye çalışılmıştı. CHP’nin ortağı olduğu İş Bankası’nın iştiraki Paşabahçe Cam Sanayii, likör ekipleri üretmiş, pek çok konutta bu kadrolar görünür olmaya başlamıştı.