Nöbetçi Eczaneler
Türk İmmünoloji Derneği ve Acıbadem Üniversitesi iş birliğiyle düzenlenen 6. Milletlerarası Moleküler İmmünoloji ve İmmünogenetik Kongresi (Molecular Immunology and Immunogenetics Congress, MIMIC), 28-30 Nisan 2025 tarihleri ortasında Acıbadem Üniversitesi mesken sahipliğinde gerçekleşti. Kongre Başkanlığını Acıbadem Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Tolga Sütlü’nün üstlendiği tertip, bağışıklık sistemi üzerine çalışan dünyaca ünlü bilim insanlarını İstanbul’da bir ortaya getirdi. Amerika’dan Japonya’ya uzanan 8 farklı ülkeden 320 bilim beşerinin iştirakiyle düzenlenen kongrede, Karolinska Enstitüsü, MD Anderson Kanser Merkezi, BioNtech üzere önde gelen kurumların yanı sıra saygın üniversiteler ve araştırma enstitülerinden çok sayıda Türk ve yabancı akademisyen şimdiki çalışmaları ile aktiflikte son derece heyecan verici sunumlar gerçekleştirdi. Kongre, ulusal ve milletlerarası alanda immünoloji biliminin en aktüel gelişmelerini masaya yatırırken; temel bilimden klinik uygulamalara, kanser aşıları ve yeni kuşak tedavilerden bağışıklık sistemi aracılı çeşitli hastalıklara kadar geniş bir yelpazede oturumlara mesken sahipliği yaptı. MIMIC’te enfeksiyonlar, kanser ve çeşitli otoimmün hastalıkların immünolojik düzenekleri tartışılırken tıpkı vakitte son yıllarda bağışıklık sistemine dayalı yenilikçi tedavilerin giderek ön plana çıktığı vurgulandı. Biyolojik ilaçlardan hücresel tedavilere uzanan pek çok yeniliğin tartışıldığı aktiflikte, ilaç ve tıbbi teknoloji firmaları ise dört başka uydu sempozyumda bölümdeki son gelişmeleri iştirakçilerle buluşturdu.
29 Nisan Dünya İmmünoloji Günü’nün kutlandığı kongrede ayrıyeten ülkemizde hala kıymetli bir sıhhat sorunu olan “Primer İmmün Yetersizlikler” ile ilgili farkındalık yaratmak maksadıyla Balon Uçurma Aktifliği düzenlendi. Gökyüzüne ulaşan her bir balonun faal tedaviye ulaşabilen bir hastayı temsil ettiği bu aktiflikte erken teşhisin ehemmiyetine de dikkat çekildi.
Kanserle savaşta yeni umut NK hücreleri
Acıbadem Üniversitesi’nde yürütülen çalışmalar, bağışıklık sisteminin doğal öldürücü hücreler olarak bilinen NK (Natural Killer) hücrelerinin, kanser immünoterapisinde ihtilal yaratabileceğini ortaya koyuyor. Araştırmalar, bu hücrelerin yalnızca hastalıklı hücreleri amaç alarak sağlıklı hücrelere ziyan vermeden kanserle tesirli bir biçimde savaşabildiğini gösteriyor. Kongre Başkanı ve Acıbadem Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Tolga Sütlü yaptığı açıklamada, “CAR-T ve NK hücreleriyle lösemi, lenfoma ve melanom üzere kanser tiplerine yönelik umut vadeden sonuçlarımızı paylaştık. Bağışıklık sistemini kanserle savaşta daha aktif hale getirmek için çalışıyoruz. NK hücreleri, sıhhatsiz gördükleri hücreleri öldürme kapasitesine sahip, sağlıklı hücrelere ise dokunmuyorlar. Bu açıdan tedavide kullanılmasının da daha inançlı olacağı düşünülüyor. Daha süratli, daha aktif ve daha az yan tesirli tedaviler üzerinde çalışıyoruz” dedi.
NK hücrelerinin çeşitli kaynaklardan elde edilebildiğini de belirten Dr. Sütlü, “Bu hücreleri kandan ayrıştırarak ya da kordon kanından kök hücreleri alıp NK hücresine dönüştürerek kullanabiliyoruz” şeklinde konuştu. Geliştirilen yeni yaklaşımın “yaşayan ilaç” konseptiyle örtüştüğünü vurgulayan Dr. Sütlü, “Bağışıklık sistemi zayıfladığında kanserle savaş kaybediliyor. Biz ise vücutta sürekli kalacak, hiç ölmeyecek, kanserle savaşmaya devam edecek hücreler geliştiriyoruz” dedi.
Araştırmalar hala deneme evresinde olsa da gelecek umut veriyor. “Şu anda CAR-T hücreleriyle tedavi olmuş ve onlarca yıldır kanseri nüksetmemiş hastalar var. Aynı başarıyı NK hücreleriyle de yakalayacağımıza inanıyoruz” diyen Dr. Sütlü, bu tedavi usulünün 4-5 yıl içinde klinik testlerinin tamamlanabileceğini belirtti.
Kanser aşıları ve yeni kuşak immünoterapiler
Johannes Gutenberg Üniversitesi ve BioNTech bilim insanlarından Dr. Mustafa Diken, mRNA teknolojisiyle kanser aşıları geliştirdiklerinden, kanser immünoterapilerinde de değerli muvaffakiyetler elde ettiklerinden kelam etti. Bilhassa COVID-19 aşısıyla tanınan mRNA teknolojisinin artık kanser ve otoimmün hastalıkların tedavisinde de umut vadettiğine dikkat çeken Dr. Mustafa Diken, “Yaptığımız çalışmalarda mRNA aşılarının bilhassa akciğer, karaciğer ve lenflerdeki tümörleri küçülttüğünü gördük. Hatta metastaz yapmış kanserlerde metastazların da küçüldüğü, aşının tesirli olduğu görüldü. Pankreas kanseri üzerinde de aşı çalışmalarımız sürüyor. Ameliyat olmuş olaylarda bir de aşı uygulandığında güzelleşme oranlarının daha da arttığını tespit ettik. Kanserde artık şahsa özel tedaviler ön planda. Aşı ve immünoterapiler de amaca yönelik, akıllı tedaviler oldukları için çok daha tesirli tedavi yöntemleri” diyerek yakın bir gelecekte kanser aşılarının da tedavide yerini alacağını vurguladı.
“Aşı karşıtlığının hiçbir bilimselliği yok”
MIMIC toplantısında, toplum sıhhati açısından aşılamanın kıymetine değinilerek, bilhassa ülkemizde ve birçok öteki ülkede yanlış bilgilendirme nedeniyle ortaya çıkan aşı aykırılığının, kolaylıkla önlenebilecek hastalıkların yine salgın hale gelmesine yol açtığı ve aşı programlarının aksaması sonucu kızamık ile menenjit üzere önlenebilir bulaşıcı hastalıklar nedeniyle pek çok ülkede yine ölümlerin görülmeye başladığı vurgulandı. Enfeksiyonlar ve aşı alanındaki aktüel bilimsel gelişmeleri paylaşan Avrupa İmmünoloji Dernekleri Federasyonu (EFIS) Lideri Prof. Dr. Bojan Polic, aşı zıtlığının hiçbir bilimsel desteği olmadığını vurgulayarak, “Aşıların otizm veya kalp hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açtıklarını kanıtlayan dünya çapında hiçbir bilimsel çalışma yok. Aşı karşıtlığı sadece toplum sağlığını değil, bireylerin yaşamını da riske atıyor. Aşıyla bir hastalığı önlemek, tedavi etmekten çok daha kolay ve ekonomik” diye konuştu.
Aşıların toplum sıhhatine tesirine dikkat çeken Prof. Dr. Polic, “Aşılar sayesinde çiçek hastalığı yok oldu. Kızamık, çocuk felci, verem gibi ölümcül hastalıklar artık neredeyse hiç görülmüyor. Aşılar, bulaşıcı hastalıkların yaygınlaşmasını önleyerek salgın riskini azaltıyor. Her zaman %100 koruma sağlamasa da hastalığın ağır geçmesini ve hayati riski önlüyor” dedi.
Prof. Dr. Polic, COVID-19 pandemisi sürecinde mRNA teknolojisinin süratle geliştiğini ve bu sayede artık sadece bulaşıcı hastalıklar değil, kanser ve otoimmün hastalıklar için de aşı geliştirme çalışmalarının sürat kazandığını belirtti. Prof. Dr. Bojan Polic, “Aşılarda çok önemli gelişmeler yaşanıyor. Yan etkileri çok az ve kontrol edilebilir aşılar var artık. mRNA aşıları sayesinde pek çok hastalığa karşı aşı geliştirilebilir. Önümüzdeki 5-10 yıl içinde yalnızca bakterileri, virüsleri değil, kanseri önlemeye ve tedavi etmeye yönelik aşılar da hayatımıza girecek” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Bojan Polic, bağışıklık sistemini gaye alan yeni tedavilerin birçok hastalıkta umut vadettiğini de belirtti: “Yeni antikorlar, CAR-T ve NK hücre tedavileri ve hücresel vezikül çalışmaları sayesinde artık kanser, ankilozan spondilit üzere iltihabi ve otoimmün hastalıklar daha tesirli biçimde denetim altına alınabiliyor. Yeni genetik ve moleküler testlerle pek çok hastalığın sistemini daha güzel anlıyor ve akıllı tedaviler sayesinde de şahsa özel tahliller geliştirebiliyoruz. 6. MIMIC’te de bu üzere pek çok yenilik paylaşıldı. Bilimsel açıdan çok yüksek kalitede bir kongreydi. Çok değerli konuşmacılar, çok sayıda genç bilim insanı vardı. Türkiye’de İmmünoloji topluluğunun hakikat yolda ilerlediğini ve giderek geliştiğini gösteriyor bu. Gördüklerimden, bilhassa de gençlerden çok etkilendim”…
“Bağışıklık sistemi, beyin sağlığıyla derinden ilişkili”
Çevresel faktörlerin bağışıklık sistemi üzerindeki tesirleri, otoimmün hastalıklar ve bu alandaki yeni tedavi sistemlerine ait bilimsel gelişmeleri pahalandıran Türk İmmünoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Arzu Aral, bağışıklık sistemi ile hudut sistemi ortasındaki ilişkilere dikkat çekti. Laboratuvar ortamında elde edilen bulguların hastalara yönelik tedavilere dönüştürülmesini amaçlayan translasyonel araştırmaların kıymetini vurgulayan Prof. Dr. Aral, “Özellikle son yıllarda, Alzheimer ya da Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklarla bağışıklık sistemi arasındaki ilişkiyi inceleyen ve bu bilgiyi yeni tedavi yaklaşımlarına dönüştürmeyi hedefleyen çalışmalar hız kazandı” dedi.
Alzheimer hastalığına karşı geliştirilen birtakım monoklonal antikor tedavilerinin çeşitli ülkelerde onay aldığını hatırlatan Prof. Dr. Arzu Aral, “Bu tedaviler, beyindeki amiloid plak birikimini azaltmada belirgin etkiye sahip olsa da, klinik faydaları ve güvenlik profilleri açısından henüz tartışmalar sürdüğünden Avrupa’da kullanım alanları şimdilik sınırlı” dedi. Misal halde CAR-NK üzere hücresel tedavilerin nörolojik hastalıklarda da kullanımına ait preklinik ve erken basamak klinik çalışmaların sürdüğünü tabir eden Prof. Dr. Aral, hastalıkların moleküler ve immünolojik sistemlerinin daha güzel anlaşılmasının kıymetine dikkat çekerek, “Elde ettiğimiz bilgiler yalnızca hastalığın seyrini anlamamıza değil, aynı zamanda yeni geliştirilen tedavi yaklaşımlarının güvenliğini erken dönemde değerlendirmemize de olanak tanıyor. Bu da yakın dönemde bu hastalıkları ortadan kaldırmaya yönelik bağışıklık sistemi temelli tedavilerin daha güvenli ve ulaşılabilir olmasına dair umut verici” sözlerini kullandı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı