Nöbetçi Eczaneler
Küresel Jeopolitik Riskler ve Ekonomik-Finansal İstikrara Etkileri
Küresel jeopolitik riskler yüksek düzeyde kalmaya devam ediyor ve bu durumun ekonomik ve finansal istikrar üzerindeki potansiyel tesirlerine dair kaygıları artırıyor.
🚨 Şokların İktisada Etkisi
Savaşlar, diplomatik tansiyonlar yahut terörizm üzere şoklar:
Sınır ötesi ticaret ve yatırımları sekteye uğratabilir.
Varlık fiyatlarında düşüş, finansal kurumlarda baskı ve özel dala verilen kredilerde azalma yaratabilir.
Bu durum, ekonomik faaliyeti yavaşlatır ve finansal istikrarı tehdit eder.
📉 Piyasalar Neden Hassas?
Bu cins risklerin:
Benzersiz doğası
Nadir görülmesi
Süre ve kapsamının meçhullüğü → Yatırımcıların fiyatlamasını zorlaştırır.
Sonuç olarak, jeopolitik şoklar gerçekleştiğinde piyasalar sert reaksiyon verebilir.
📊 Global Finansal İstikrar Raporu’ndan Bulgular
Jeopolitik risk olayları sırasında:
Hisse senedi fiyatlarında önemli düşüşler yaşanır. Ortalama aylık düşüş %1 civarında. Gelişmekte olan ekonomilerde bu düşüş ortalama %2.5’e kadar çıkar.
💥 En Sert Tesir: Memleketler arası Askeri Çatışmalar
Özellikle milletlerarası askeri çatışmalar, gelişen piyasaları en çok etkileyen olay tipi. Bu durumlarda pay getirileri aylık ortalama %5 düşer – öbür olay çeşitlerinin iki katı.
🏦 Kamu Dalına Yansıması
Yavaşlayan ekonomik büyüme ve artan kamu harcamaları → devlet risk primlerinde (CDS) artışa yol açar. Jeopolitik olaylardan sonra, Gelişmiş ekonomilerde CDS primleri ortalama 30 baz puan artar. Gelişen piyasalarda bu artış 45 baz puana kadar çıkar. Birtakım durumlarda bu primler dört katına kadar yükselebilir.
🌐 Hudut Ötesi Bulaşma Etkisi
Jeopolitik riskler ticaret ve finansal ilişkiler yoluyla öbür ekonomilere de sıçrayabilir. Örneğin, ana ticaret ortağının askeri bir çatışmaya girmesi, başka ülkenin pay senetlerinde ortalama %2.5 bedel kaybına neden olur.
Aynı formda, devlet risk primleri de artar, bilhassa:
Yüksek kamu borcu
Düşük döviz rezervi
Zayıf kurumlara sahip ülkelerde bu tesir iki kat daha güçlü olur.
❓ Belirsizlik ve Varlık Fiyatları
Yüksek belirsizlik, piyasa reaksiyonlarının en değerli nedenlerinden biridir. Jeopolitik şoklar çoklukla birkaç ay süren makroekonomik belirsizlik yaratır. Yatırımcılar bu risklerin farkındadır ve şoka karşı daha savunmasız olan paylar için ekstra getiri talep eder.
🧨 Finansal Sistem Üzerindeki Zincirleme Etkiler
Ani varlık fiyatı düşüşleri:
Bankalar ve banka dışı finansal kurumları etkileyebilir.
Bankalar kredi verme iştahını azaltır.
Yatırım fonları düşük getiri ve yüksek yatırımcı çıkışı riski ile karşı karşıya kalır. → Bu tesirler geniş finansal sistem ve gerçek iktisat üzerinde baskı oluşturur.
Kaynak: IMF blog, How rising geo-political risks affect asset prices