Nöbetçi Eczaneler
Hayaletler hakkında düşündüğümüzde aklımıza genellikle beyaz kefenler, karanlık zırhlar veya Viktorya döneminde ölülerin giydirildiği şatafatlı kıyafetler gelir. 1863 yılında, ünlü karikatürist ve çizer George Cruikshank, hayaletlerin görünümü üzerine ilginç bir gözlemde bulundu.
“HİÇ GÖRÜNMEDİ VE GÖRÜNMEZ”
Cruikshank, “Hiç kimse, hayaletlerin giysi giymesi gibi saçma ve imkânsız bir durumu düşünmüş gibi görünmüyor… Hayaletler, edepleri gereği çıplak görünemez, görünmemelidir; ancak giysilerin de hayaletleri olamayacağına göre, demek ki hayaletler aslında hiç görünmedi ve görünemez.” diyerek bu konudaki felsefi tartışmayı derinleştirdi.
HAYALETLER NEDEN ÇIPLAK DEĞİL?
Peki, hayaletlerin neden çıplak olmadığı sorusu, Cruikshank ve birçok Viktorya dönemi insanı için önemli bir meseleydi. Folklor içinde çıplak hayalet hikâyeleri neredeyse yok gibidir. İnsanlar, hayaletlerin maddi dünyada nasıl bir biçim alabileceğini hayal etmeye meraklıydılar. Hayaletler, ruhsal varlıklar olarak hangi maddeden yapılmışlardı ki bizim katı varoluş düzlemimizi paylaşabiliyorlardı?
Bir hayaletin beyaz kefen veya cenaze giysisi içinde tasvir edilmesi, yüzyıllardır süregelen bir gelenektir; bu görüntü, bedenden ruha bir geçişi simgeler. Modern dönemin öncesinde, hayaletlerin temel rolü, ölüler diyarından yaşayanlara mesaj iletmekti ve bu bağlamda cenaze giysisi ile olan bağlantı mantıklıdır. Orta Çağ’daki “Üç Yaşayan ve Üç Ölü” temasında, avcıların gelecekteki iskelet hallerini görmesi, onlara ölümün kaçınılmazlığını hatırlatıyordu.
ORTAYA KONULAN ARAŞTIRMALAR
Ancak 19. yüzyıl ortalarına gelindiğinde, spiritüalizm ve erken dönem psişik araştırmalar Batı dünyasında yayılmaya başladı. Bu dönemde insanlar, hayaletlerin günlük yaşamda giydikleri kıyafetlerle göründüklerini bildirmiştir. Bu durum, hayaletlerin gerçekliğini araştıranlar için sorun teşkil ediyordu. Eğer hayaletler nesnel bir gerçeklikse, neden giysi giyiyorlardı? Spiritüalizmin öğretilerine göre, dünyaya dönen ruhlar neden ışık ya da başka bir eterik maddeden oluşmuyorlardı? Ruhların giysileri de ruhani miydi? Eğer öyleyse, hayaletlerin özünü mü paylaşıyorlardı yoksa kendi başlarına mı giysi giyiyorlardı?
İDEALİST BAKIŞ AÇISI
İdealist bir bakış açısıyla, giysilerin ölümsüz kimlik ile bütünleşmiş metafizik parçalar olduğu söylenebilir. Diğer bir açıklama ise, hayalet görenlerin zihinsel süreçlerinin hayaleti giydirdiği düşüncesidir. Bu nedenle, hayaletleri bildiğimiz kıyafetlerle görürüz; çünkü zihnimizdeki imgeleri bu şekilde tanırız. Kıyafet seçimi, tanıma duygusunu harekete geçirir.
Eleştirmen ve antropolog Andrew Lang, 1897 yılında rüya görmek ile hayalet görmek arasında bir karşılaştırma yaparak şöyle bir açıklama yapmıştır: “Rüyalarımızda insanları çıplak olarak görmeyiz; halüsinasyonlar, uyanıkken yaşanan rüyalara benzer, bu nedenle aynı kurala uyar. Eğer bir hayalet bir kapıyı açarsa veya bir perdeyi kaldırırsa, bu da illüzyonun bir parçasıdır. Kapı açılmamıştır; perde kaldırılmamıştır… Bu durum, hipnotize edilen bir hastaya ‘elinin yandığı’ söylendiğinde, hayalinde elinde su toplamış kabarcıklar oluşturması gibidir.”