Nöbetçi Eczaneler
Lee Ga-eun sık sık kendisini konutta gözyaşları içinde, sekiz yaşındaki oğlu tarafından teselli edilmeye çalışılırken buluyor.
10 yıl boyunca Güney Kore’nin Busan kentinde hayatından mutlu bir biçimde öğretmenlik yapmıştı.
Fakat geçen yılın Mart ayında dünyası tepetaklak oldu . Bir öğrencisi, deepfake teknolojisiyle başının çıplak bir vücuda monte edildiği bir fotoğraf göstermişti.
Fotoğraf, 1200 civarında üyesi bulunan bir Telegram kanalına yüklenmişti. Kanalda “öğretmenleri aşağılamak” üzere etiketler kullanılıyordu. Ga-eun (gerçek adı değil) birçok öğrencisinin fotoğrafını gördüğüne inanıyor.
“Bana ne zaman baksalar, fotoğrafı görüp görmediklerini ve kontrol etmek için bana bakıp bakmadıklarını merak etmekten kendimi alamıyordum. Artık gözlerine bakıp, düzgün bir şekilde öğretmenlik yapamıyordum” diyor.
Sağlık raporuyla, yedi aydır işinden uzakta.
Ga-eun “Küçüklükten beri öğretmen olmak istiyordum ve bu hayalim hiç değişmedi” diyor.
“Fakat şimdi depresyon ve kaygı bozukluğu yüzünden günde beş hap almam gerekiyor. Hala güçsüz hissediyorum, geri dönmem biraz zaman alacak.”
Bir yıl kadar evvel de Gyeonggi bölgesindeki bir ortaokulda çalışan Park Sehee ismini verdiğimiz bir öğretmene de, Dcinside isimli bir internet sitesindeki üzerinde oynanmış fotoğrafı gösterildi.
Fotoğraf yalnızca öğrencileriyle irtibat için kullandığı bir iletileşme uygulamasından alınmıştı. Yüzü, bilinmeyen bir öteki erkeğinkiyle birlikte cinsel alakaya giren maymunların üzerine yerleştirilmişti.
Fotoğrafın üzerindeki yazıda “Park Sehee, oğluyla o işi yaparken” yazıyordu.
Şoke olduğunu ve nefes almakta zahmet çektiğini söylüyor.
“Bir süre, gecenin bir yarısında uyanıp, öfkeyle yastığımı yumrukluyordum. Öfkemi kontrol edemiyordum. Çok çaresiz hissettim ve buna oğlumu bile karıştırmış olmaları düşüncesi dayanılmazdı.”
“İlk yıllarından bu yana bu öğrencilerle birlikteydim. Birlikte üç yıl geçirdik. Onları gerçekten seviyordum, onlar da beni. Harika bir ilişkimiz vardı. Çok iyi öğrenciler olarak biliniyorlardı, dolayısıyla dev bir şok oldu.”
Öğrencilerine, sorumlu itiraf ederse mevzuyu polise bildirmeyeceğini söyledi. Ancak kimse öne çıkmadı. En nihayetinde polise gitti lakin onların da kendisiyle bile görüşmeden rastgele bir ispat bulamadıklarını söyleyip, mevzuyu kapattıklarını anlatıyor. Sonunda kimin sorumlu olduğunu bulmaya çalışmaktan vazgeçti.
Güney Kore, son periyotta okullardaki deepake pornolardaki artışla sarsıldı. Geçen Eylül ayındaki BBC haberinde 500’den fazla okul ve üniversitenin etkilendiği belirtilmişti.
Ağustos 2024’te Kore Öğretmenler ve Eğitim Çalışanları Sendikası (KTU) bir anket yaptı ve öğrencilerle öğretmenlere hiç yasadışı yollardan manipüle edilmiş fotoğrafların kurbanı olup olmadıkları soruldu. 2.492 olay bildirildi.
Kurbanlar ortasında, ortaokul, ilkokul ve özel eğitime muhtaçlık duyan çocukların gittiği okullar ve hatta anaokulu öğrencileri vardı. Toplamda 517 birey etkilendi. 204’ü öğretmen, 304’ü öğrenci ve kalanı da okul çalışanlarıydı.
Çoğu kurban asla polise gitmese de, ihbar edilen olayların sayısı artıyor. Güney Kore’de deepfake cinsel suçlar 2021’deki 156 hadiseden, 2024’te 1202 vakaya çıktı.
Geçen yıl açıklanan polis verilerine göre gözaltına alınan 682 kişiden 548’i ergenlerden oluşuyordu. 100’den fazlası 10 ila 14 yaşındaydı ve bu zanlılar yaşları nedeniyle yargılanamıyor ve ceza verilemiyor.
Deepfake porno krizindeki farkındalıkları artsa da, öğretmenler yeniden de polisin kendilerini hayal kırıklığına uğrattığı görüşünde.
Incheon kentindeki bir lisede çaışan, Jihee ismini verdiğimiz bir öğretmene X platformunda paylaşılan bir fotoğraf gösterildi. Bedeninin kimi yerlerinin yakın çekimleri “öğretmen aşağılama” etiketiyle paylaşılmıştı. Polise ihbar etmesinden sonra harekete geçilmemesinden öfke duyunca, sorunu kendi çözmeye karar verdi.
Fotoğrafların makul bir sınıfta çekildiğini fark etti. Sınıftaki her bir sandalyeden açıları titizlikle inceleyerek, fotoğrafları kimin çektiğini bulmaya çalıştı. En sonunda lise üçüncü sınıftaki bir öğrenciyi tespit etti.
Jihee “Kurban olmama rağmen, bilgi toplamak için bu tür fotoğraflara bakmak zorunda kalmam can sıkıcıydı” diyor.
10 sayfalık bir rapor sunmasından sonra polis soruşturma başlattı lakin dellilerin yetersiz olduğuna karar verdile.
Fakat Jihee’nin şüphelendiği öğrenciye bir öbür öğretmen arkadaşının karıştığı vaka nedeniyle suçlama yöneltildi.
Sıklıkla, kurban olmalarına karşın öğretmenlerden işlerine devam etmeleri isteniyor. Hatta, sorumlu olduğundan şüphelenilen öğrencinin hala sınıflarında bulunuyor olabilmelerine rağmen. Öğrenciler ise tam bilakis, bir deepfake kurbanı olduklarını ihbar ederlerse, derhal okuldan alınabiliyor.
Gae-eun üzere kimileri hastalık müsaadesi alıyor. Lakin müsaade müddeti bir haftayı geçerse, okuldaki bir komitenin onaylaması gereken değerlendirmeden geçiyorlar. Bazen müsaade istekleri reddediliyor ve şikayetçi bunun yerine yıllık müsaadelerini kullanmak zorunda kalıyor.
Mart’taki normal atama dönemleri dışında okul değiştirmek ise neredeyse imkansız.
Ga-eun “Bana deepfake mi yoksa eğitim makamlarıyla mı uğraşmak daha çok sıkıntı veriyor” diyerek iç geçiriyor.
Busan Eğitim Bürosu’ndan bir okul müdürü Kim Soon-mi “Sorumlu öğrencilerle öğretmenleri ayırma ve bu ayrılığın ne kadar süreceği konusunda hiçbir yasa ya da yönetmelik yok” diyor.
Mevcut tek yol yaptıklarıyla “diğerlerinin öğrenme hakkını olumsuz etkileyen öğrencilerin, sınıfın gerisine oturtulması. Velilerden meskende eğitim verilmesi de istenebiliyor ancak anne ve babalar reddederse, zorlanamıyorlar.
Ga-eun ayrıyeten, öğrencilerin deepfake pornonun ne kadar ağır bir kabahat olduğu konusunda eğitilmeleri için hala yapılması gereken çok şey olduğu görüşünde.
Geçen yılın Mart ayında Eğitim Bakanlığı tarafından iki binden fazla ortaokul ve lise öğrencisiyle yapılan anket, deepfake temaslı hatalar konusundaki farkındalık eksikliğini ortaya koydu. Öğrencilerin % 54’ü deepfake cinsel hatalarının nedeni sorulduğunda “sadece eğlenmek için” cevabını verdi.
Ga-eun tacizin öteki formlarda de yaşanabileceğini söyleyip, geçen yıl bir öğrencinin bayan öğretmenler tuvaletine kamera koyduğu olayı hatırlatıyor. Ayrıyeten sınıfta birtakım öğrencilerin sık sık cinsel yorumlar yapıp, erkek sınıf arkadaşlarını fizikî temas olması için bayan öğretmenlerin üzerine gerçek ittiklerini anlatıyor.
“Bu davranışı düzeltmeye çalıştığımda ‘sadece şaka yapıyordum’ diyorlar. Çok sayıda çocuk durumun ciddiyetini kavrayamıyor. ‘Aslında bunun bir suç olduğunu bilmiyordum’ diyorlar.”
Yu Ji-woo (gerçek adı değil), 16 yaşındaki bir öğrenci ve sınıf arkadaşlarından birinin deepfake porno kurbanı olduğunu söylüyor. Mevzuyla ilgili ulusal çapta eğitim verilmemesine şaşırıyor.
“Bir olay yaşanmış olsa da olmasa da ülke genelindeki okullarda eğitim verilmesini beklemiştik ama hiçbir şey olmadı” diyor.
Eğitim Bakanlığı’ndaki cinsiyet eşitliği siyaset ünitesi yöneticisi Chung Il-sun deepfake cinsel cürümlerinin “çok ciddi bir mesele” olduğunu söylüyor.
“Okullara ve komitelere, sorumlulara karşı herhangi bir merhamet gösterilmemesi ve sıkı önlemlerin alınması için yazı yazdık” diyor.
Chung Il-sun bakanlığın esas odak noktasının eğitim, farkındalık kampanyaları ve başka gayretlerle “bunun bir şaka değil suç olduğunu anlamalarını sağlamak” olduğunu vurguluyor.
“Eğitim Bakanlığı da dahil hükümet, bu mesajı vermek için yoğun çaba harcadı ve şu anda öğrenciler genel anlamda deepfake içeriklerin suç oluşturduğunu anlıyorlar.”
Kore Ulusal Polis Kurumu’ndan kıdemli yetkili Lee Yong-Se, bölgesel polis kuvvetlerinde siber cinsel şiddet soruşturma ekipleri kurulduğunu söylüyor. Polislerin ayrıca, siber suç soruşturmaları konusunda eğitildiklerini vurguluyor.
Polis ayrıca, çalışmaları sayesinde, Eylül’de belirlenen bir haftada ihbar edilen 17 olayın, bir ay sonra iki hadiseye düştüğünü söylüyor.
Jihee, deepfake fotoğrafını görmesinden evvelki hayatına dönmeyi diliyor.
“Biri bana gelip, şu kadar para verirsen olayın öncesine dönebilirsin dese, bunu yapardım. Maliyeti ne olursa olsun. Keşke bu hatıra silinebilse ve işler eskisine dönebilse” diyor.
Ancak birebir vakitte, kendisine bilgi veren ve teşvik notları yazan öğrencilerini de hatırlıyor.
Ga-eun, hatalı öğrecilerin gelip, af dileyecekleri günü beklediğini söylüyor. Bir öğretmen olarak, yaptıklarının ciddiyetini anlamalarını sağlamanın misyonu olduğunu düşünüyor.
“Bunun asla bir şaka olmadığını anlamanızı istiyorum. Sonrasında suçlu hissettiğinize inanıyorum. Meraktan yaptığını şakalar, benim çok acı çekmeme neden oldu” diyor sesi titreyerek.
“Hayatımı tamamen değiştirdi.”
Katkıda bulunanlar: Yujin Choi ve Hyunjung Kim