Nöbetçi Eczaneler
Danıştay 5. Dairesi, subay olan davacının tekrar subay olan eşi hakkında FETÖ/PDY’nin Devlete ve anayasal tertibe karşı gerçekleştirdiği darbe teşebbüsünde icrai hareketlerde bulunduğu istikametinde tespitlere yer verilmesi nedeniyle, davacının yürüttüğü misyonun ehemmiyeti ve gerektirdiği nitelikler ile eşi hakkındaki kelam konusu tespitlerin vasıf ve mahiyeti birlikte değerlendirildiğinde, eşine ait kelam konusu tespitlerin davacının kamu vazifesinden çıkarılmasını gerektirir nitelikte olduğu sonucuna varıldığından, davacının kamu misyonundan çıkarılmasına ait dava konusu süreçte hukuka terslik bulunmadığına karar verdi.
Askerlik mesleğinin önemi
Devlete ve anayasal nizama sadakat yükümlülüğüne alışılmamış olarak FETÖ/PDY terör örgütü ile iltisakı yahut irtibatı olduğu bedellendirilen şahısların meslekten yahut kamu vazifesinden çıkarılmasının; Anayasal sistemin, ulusal iradenin, hukuk devletinin, demokrasinin ve temel hak ve hürriyetlerin korunması, anılan örgütçe gerçekleştirilen darbe teşebbüsünün büsbütün sonlandırılması, buna benzeri bir müdahale teşebbüsünün yine yaşanmaması, terörle gayretin daha faal bir halde sürdürülebilmesi emeliyle başvurulan mecburî bir önlem niteliğinde olduğu anlaşılmakta olup, kelam konusu önlemin, yüksek derecede tertip ve disiplin ile buyruk ve direktiflere mutlak itaat gerektiren askerlik mesleğini ifa eden ve ülkenin güvenliği ile savunmasından sorumlu olan Türk Silahlı Kuvvetleri çalışanı açısından Devlete sadakatlerinden en ufak bir kuşku dahi duyulmamasını temin edecek halde uygulanması gerekmektedir.
İdarenin kimi kamu vazifelileri açısından daha geniş takdir yetkisi vardır
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de şahıslara tanınan temel hak ve özgürlüklerin, kamu misyonunun yerine getirilmesi sırasında devletin geniş takdir yetkisiyle sonlandırılabileceğini, ayrıyeten kimi kamu vazifelileri açısından, bilhassa üst seviye yetkililer, silah kullanma yetkisini haiz kamu vazifelileri, yargıçlar, savcılar ve istihbari faaliyette bulunan yahut ülkenin güvenliği için kritik kıymete sahip kurumlarda çalışan kamu vazifelileri istikametinden daha geniş ve takdir yetkisine dayalı sınırlamalar getirilebileceğini kabul etmektedir
T.C.
DANIŞTAY
BEŞİNCİ DAİRE
Temel No: 2018/2751
Karar No: 2022/6441
İSTEMİN ÖZETİ:
Kara Kuvvetleri Komutanlığı 45. Bakım Merkez Komutanlığında bakım subayı olarak vazife yapan davacının, 667 sayılı Kanun Kararında Kararname’nin 4. unsurunun 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca kamu vazifesinden çıkarılmasına ait Ulusal Savunma Bakanlığının 29/08/2016 tarih ve 2016/76 sayılı sürecinin iptali ile bu süreç nedeniyle mahrum kaldığı hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılan davanın reddi yolunda verilen Ankara 11. Yönetim Mahkemesinin 04/10/2017 tarih ve E:2017/2103, K:2017/3074 sayılı kararına karşı yapılan istinaf müracaatının reddine ait Ankara Bölge İdari Dava Daireleri Kararları Beşinci Daire Yönetim Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin 14/02/2018 tarih ve E:2018/45, K:2018/263 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Temyiz İsteminde Bulunan Davacının Savlarının Özeti:
Darbe olduğundan habersiz bir halde hizmete yönelik buyrukları yerine getiren subay olan ağabeyinin tutukluluğu münasebet gösterilerek verilen kararın hata ve cezaların kişiselliği prensibine karşıtlık teşkil ettiği, ağabeyi hakkında yürütülen ceza yargılamasının devam ettiği, ByLock kullanıcısı olmadığı, örgütle iltisak ve irtibatını gösteren somut hiçbir kanıt bulunmadığı, savunma hakkı tanınmadan ve soruşturma yürütülmeden tesis edilen dava konusu sürecin açıkça hukuka karşıt olduğu, masumiyet karinesinin ve adil yargılanma hakkının ihlal edildiği argüman edilmektedir.
Davalı Yönetimin Savunmasının Özeti:
Bölge Yönetim Mahkemesi kararında yöntem ve temel bakımından hukuka karşıtlık bulunmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Niyeti:
Temyiz isteminin reddi ile tarz ve yasaya uygun olan Bölge Yönetim Mahkemesi kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, Kara Kuvvetleri Komutanlığı 45. Bakım Merkez Komutanlığında bakım subayı olarak misyon yapan davacı tarafından, 667 sayılı Kanun Kararında Kararname’nin 4. unsurunun 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca, terör örgütlerine yahut Ulusal Güvenlik Kurulunca Devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümelere üyeliği, mensubiyeti yahut iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğunun değerlendirildiğinden bahisle kamu vazifesinden çıkarılmasına ait Mili Savunma Bakanlığının 29/08/2018 tarih ve 2016/76 sayılı sürecinin iptali ile bu süreç nedeniyle mahrum kaldığı haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Anayasa’nın 129. maddesinin 1. fıkrasında, “Memurlar ve diğer kamu görevlileri, Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.” hükmü yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Sadakat” başlıklı 6. hususunun 1. fıkrasında, “Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatla bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatla uygulamak zorundadırlar…” kararına; “Tarafsızlık ve devlete bağlılık” başlıklı 7. unsurunun 2. fıkrasında, “Devlet memurları, her durumda devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, memleketin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan, Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.” kararına yer verilmiştir.
AİHM, “demokratik bir devletin, memurlarından anayasal prensiplere sadakat göstermesini isteme hakkı bulunduğunu” belirtmektedir (Sidabras ve Dziautas/Litvanya, B. No: 55480/00 ve 59330/00, 27/07/2004, § 52; Volkmer/Almanya (k.k.), B. No: 39799/98, 22/11/2001; Petersen/Almanya, B. No: 39793/98, 22/11/2001). AİHM’e göre “kamu çalışanlarının devlete sadık kalmaları genel yararı korumakla ve güvence altına almakla yükümlü devlet otoriteleri ile çalışmalarının doğasında bulunan bir şarttır.” (Sidabras ve Dziautas/Litvanya, B. No: 55480/00 ve 59330/00, 27/07/2004, § 57; Zickus/Litvanya, B. No: 26652/02, 07/04/2009, § 28).
23/07/2016 tarih ve 29779 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 667 sayılı Harikulâde Hal Kapsamında Alınan Önlemlere Ait Kanun Kararında Kararname’nin 3. maddesinde yargı mensupları ile bu meslekten sayılanlardan; 4. maddesinde ise bunlar dışındaki tüm kamu personelinden (işçiler dahil) “terör örgütlerine veya MGK’ca devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut gruplara” üyeliği, mensubiyeti yahut iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilenlerin meslekten yahut kamu vazifesinden çıkarılmalarına karar verileceği düzenlenmiştir.
667 sayılı KHK’nın 4. unsuru uyarınca meslekten yahut kamu misyonundan çıkarma, isimli kabahat yahut disiplin hatası işlenmesi karşılığında uygulanan yaptırımlardan farklı olarak, terör örgütlerinin ve ulusal güvenliğe karşı faaliyette bulunduğu kabul edilen başka yapıların kamu kurum ve kuruluşlarındaki varlığını ortadan kaldırmayı amaçlayan, süreksiz olmayan ve en son sonuç doğuran “olağanüstü tedbir” niteliğindedir.
Kelam konusu önlemin uygulanabilmesi için kesinlikle terör örgütüyle, terör faaliyetleriyle ve bu ortada darbe teşebbüsüyle kamu vazifelisi ortasında bağ kurulması aranmamış; MGK’ca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen “yapı”, “oluşum” veya “gruplar” ile bağ kurulması yeterli görülmüştür. Ayrıca, maddeye göre meslekten veya kamu görevinden çıkarma tedbirinin uygulanabilmesi için söz konusu bağın yapıya, oluşuma veya gruba “üyelik” veya “mensubiyet” şeklinde olması zorunlu olmayıp terör örgütüne, “iltisak” ya da “irtibat” şeklinde olması da yeterlidir. Öte yandan, terör örgütleri veya MGK’ca Devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümeler ile kamu vazifelileri ortasındaki bağın “sübut” derecesinde ortaya koyulması aranmamıştır. Bu türlü bir bağın idarece “değerlendirilmesi” kâfi görülmüştür. Buradaki kıymetlendirme ise kurumların yetkili organlarında oluşacak “kanaati” söz etmektedir. Kuşkusuz bu kanaat cezai sorumluluğun bulunup bulunmadığından bağımsız olarak yalnızca kamu misyonunda kalmanın uygun olup olmadığı istikametinde bir değerlendirmeden ibarettir ve bu kıymetlendirme yapılırken, yetkili organları muhakkak bir kanaate ulaştıracak nedenler her somut olayın özelliğine nazaran değişebilecektir. Çünkü, anılan hususta, idarece bu kanaate varılabilmesi için aşikâr bir cins kanıta dayanma zaruriliği öngörülmemiş, bu kanaatin hangi konulara dayanılarak oluşacağı yönetimin takdirine bırakılmıştır.
Gerçekten, kimi Anayasa Mahkemesi üyelerinin 667 sayılı KHK uyarınca meslekten çıkarılmasına ait olarak Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunca verilen 04/08/2016 tarih ve E:2016/6, K:2016/12 sayılı kararda da inanılmaz hal KHK’ları uyarınca tesis edilen kamu misyonundan çıkarma önlemine ait üstte belirtilen uygulama şartları motamot benimsenmiş bulunmaktadır.
UYAP kayıtlarının ve dava evrakının incelenmesinden; Kara Kuvvetleri Komutanlığı 45. Bakım Merkez Komutanlığında bakım subayı olarak vazife yapan davacının 15 Temmuz 2016 tarihinde Kara Harp Okulunda üsteğmen rütbesinde Anafartalar Taburu 4. Bölük ekip kumandanı olarak vazife yapan eşi . hakkında yürütülen ceza yargılaması sonucunda, Ankara 24. Ağır Ceza Mahkemesinin 26/06/2019 tarih ve E:2017/115, K:2019/306 sayılı kararında; “…KHO da yaşanan darbeye yönelik icrai hareketler detaylı halde anlatılmış bu anlatımlar ve beyanlara nazaran sanığın Bozpark alanında yapılan darbe açıklamasına vakıf olmasına ve bu açıklamaların içerine nazaran de okulun darbe yanlısı olduğunu, okulun buyruk komutasının ele geçirildiğini bildiği ve verilen buyrukların de bu kapsamda darbe teşebbüsüne yönelik kanunsuz buyruklar olduğunu anlamasına karşın (bilme ve anlama hususları yukarıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.) silahlı ve mühimmatlı bir halde okula dışarıdan darbe teşebbüsünü engellemeye gelebilecek olan ögelere karşı durmak ve içeride darbe faaliyetlerinin yürütülmesini sağlamak için nizamiyeleri denetim altına alınmasına yönelik icrai aksiyonda bulunduğu, Celal Dora alanından yapılan sevkiyatların darbeye yönelik olduğunu bilmediğini savunsa da genel anlatım ve kabul kısmında Genel Kurmaya gönderilenlerin yazışmalarından onlara da darbe açıklaması yapıldığı, açıklamanın içeriğinden de okulun darbe yanlısı olduğunu bildikleri bu anlatımdan sanığın sevkiyatlar esnasında orada olduğu bu konuları bilmemesinin hayatın olağan akışına ve askeri deneyimine de uygun düşmediği, bu suretle darbeye yönelik icrai hareketleri başka sanıklarla fikir ve eylem birliği içerisinde işlediği… sanığın ankesörle/sabit numaralardan arandığı, kendisi üzere askeri çalışanın de ardışık aramasının bulunduğu, ayrıyeten bu aramaların bazısında örgüt mensuplarının arama yaparken kapalılığı sağlamak için aramadan evvel ve sonra geçersiz numaraları çevirme biçimindeki uygulamayı da yaptıkları görülmüştür…” tespitlerine yer verildiği ve sonuç prestijiyle Anayasa’yı İhlal hatasından müebbet mahpus cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği görülmüştür.
Üstte anılan mevzuat, karar ve tespitler uyarınca; Devlete ve anayasal sisteme sadakat yükümlülüğüne muhalif olarak FETÖ/PDY terör örgütü ile iltisakı yahut irtibatı olduğu bedellendirilen şahısların meslekten yahut kamu vazifesinden çıkarılmasının; Anayasal nizamın, ulusal iradenin, hukuk devletinin, demokrasinin ve temel hak ve hürriyetlerin korunması, anılan örgütçe gerçekleştirilen darbe teşebbüsünün büsbütün sonlandırılması, buna misal bir müdahale teşebbüsünün tekrar yaşanmaması, terörle gayretin daha aktif bir biçimde sürdürülebilmesi maksadıyla başvurulan mecburî bir önlem niteliğinde olduğu anlaşılmakta olup, kelam konusu önlemin, yüksek derecede sistem ve disiplin ile buyruk ve direktiflere mutlak itaat gerektiren askerlik mesleğini ifa eden ve ülkenin güvenliği ile savunmasından sorumlu olan Türk Silahlı Kuvvetleri çalışanı açısından Devlete sadakatlerinden en ufak bir kuşku dahi duyulmamasını temin edecek halde uygulanması gerekmektedir.
Hakikaten, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de bireylere tanınan temel hak ve özgürlüklerin, kamu misyonunun yerine getirilmesi sırasında devletin geniş takdir yetkisiyle sonlandırılabileceğini, ayrıyeten kimi kamu vazifelileri açısından, bilhassa üst seviye yetkililer, silah kullanma yetkisini haiz kamu vazifelileri, yargıçlar, savcılar ve istihbari faaliyette bulunan yahut ülkenin güvenliği için kritik ehemmiyete sahip kurumlarda çalışan kamu vazifelileri istikametinden daha geniş ve takdir yetkisine dayalı sınırlamalar getirilebileceğini kabul etmektedir. Bu kapsamda, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 6. hususunda düzenlenen adil yargılanma hakkına ait müracaatlarda, devletin egemenlik yetkilerini direkt yahut dolaylı olarak kullanan yahut kamu otoritelerinin genel menfaatini korumaktan sorumlu, devlete özel bir sadakat alakasıyla bağlı olan asker ve polis üzere vazifeliler tarafından özlük ve nakdî haklar dışında mukavelenin tarafı olan devletin daha geniş yetkilere sahip olduğu konusunun vurgulandığı görülmektedir. (Vilho Eskelinen ve Diğerleri/Finlandiya, B. No: 63235/00, 19/04/2007).
Bu durumda, üstte yer verilen Ceza Mahkemesi kararında davacının eşi hakkında FETÖ/PDY’nin Devlete ve Anayasal sisteme karşı gerçekleştirdiği darbe teşebbüsünde icrai aksiyonlarda bulunduğu istikametinde tespitlere yer verildiği görüldüğünden, davacının yürüttüğü vazifenin kıymeti ve gerektirdiği nitelikler ile eşi hakkındaki kelam konusu tespitlerin vasıf ve mahiyeti birlikte değerlendirildiğinde, eşine ait kelam konusu tespitlerin davacının kamu vazifesinden çıkarılmasını gerektirir nitelikte olduğu sonucuna varıldığından, dava konusu süreçte hukuka terslik bulunmamaktadır.
Bu prestijle, davanın reddi tarafındaki Yönetim Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf müracaatının reddine ait temyize mevzu kararda sonucu prestijiyle tüzel isabetsizlik bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin reddi ile Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin 14/02/2018 tarih ve E:2018/45, K:2018/263 sayılı kararının üstte belirtilen münasebetle ONANMASINA, temyiz masraflarının istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, 2577 sayılı İdari Yargılama Yordamı Kanunu’nun 50. unsuru uyarınca, bu onama kararının taraflara bildirisini ve bir örneğinin de belirtilen İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen evrakın kararı veren birinci derece Mahkemesine gönderilmesine, 10/10/2022 tarihinde, oybirliğiyle, kesin olarak karar verildi.
YORUMLAR