Nöbetçi Eczaneler
2025’in birinci çeyreğinde global borç 324 trilyon dolara ulaştı. Gelişen piyasalarda borç 106 trilyon dolara çıktı. Türkiye üzere ülkeler için büyük bir borç krizi riski kapıda.
Küresel Borç 324 Trilyon Dolara Ulaştı, Gelişen Ekonomilerde Telaş Büyüyor
Küresel borç, 2025’in birinci çeyreğinde 7.5 trilyon dolar artarak rekor düzey olan 324 trilyon dolara ulaştı. Bu çarpıcı artışa en büyük katkıyı Çin, Fransa ve Almanya sağladı. Datalar, ülkelerin yavaşlayan büyüme, artan faiz maliyetleri ve ekonomik belirsizliklere karşın borca bağımlı yapısını koruduğunu ortaya koyuyor.
Borçtaki bu sıçrama, 2022’den bu yana görülen çeyrek başına ortalama 1.7 trilyon dolarlık artışın dört katından fazla. ABD dolarının bedel kaybetmesi de dolar dışı borçların nominal kıymetini yükseltti. Fakat analistlere nazaran asıl neden yeni ihraçların ve yapısal baskıların büyümesi.
Gelişen Piyasalarda Borç 106 Trilyon Dolara Tırmandı
Gelişen ülkelerde borç ölçüsü sadece birinci çeyrekte 3.5 trilyon dolar artarak 106 trilyon dolara yükseldi. Çin tek başına bu artışın 2 trilyon dolarını oluşturdu. Çin’in kamu borcunun GSYİH’ye oranı %93’e ulaştı ve yıl sonunda bu oranın %100’ü aşması bekleniyor.
Brezilya, Hindistan ve Polonya da önemli borç artışları kaydetti. Lakin Çin hariç gelişmekte olan ülkelerde borcun GSYİH’ye oranı %180’in altına geriledi. Bunun en büyük nedeni ise birtakım bölgelerdeki güçlü nominal büyüme oldu.
7 Trilyon Dolarlık Vade Duvarı Gelişen Ülkeleri Bekliyor
Rapor, gelişen piyasalarda 2025’in geri kalanında 7 trilyon dolarlık tahvil ve kredi vadesinin dolacağını gösteriyor. Bu ölçü, gelişmiş ülkelerdeki 19 trilyon dolarlık vadeyle birlikte küresel sermaye piyasalarını test edecek boyutta.
Gelişen Ülkeler Yabancı Borç Verenlere Daha Fazla Bağımlı
Gelişmiş ülkeler borçlarının büyük kısmını iç piyasalarına dayandırırken, gelişen ekonomiler yabancı yatırımcılara ve fonlara daha bağımlı. Memleketler arası sermaye hareketlerine karşı savunmasız olan bu ülkeler, faiz artışları, döviz şokları yahut jeopolitik riskler karşısında süratle kırılgan hale gelebiliyor.
Bu bağımlılık, gelişen piyasaları sermaye kaçışı, kur çöküşü ve borç ödemelerinde zorluk üzere tehditlerle karşı karşıya bırakıyor.
Özel Dal Alacaklılarının Artan Rolü Riski Derinleştiriyor
Son on yılda, gelişmekte olan ülkelerin borçlarının değerli kısmı artık özel yatırımcılar, hedge fonlar ve yabancı bankalar tarafından tutuluyor. Bu tıp alacaklılar, klasik çok taraflı kuruluşlara nazaran çok daha agresif ve sabırsız davranıyor.
Arjantin ve Zambiya üzere ülkelerde yaşanan yasal borç yine yapılandırma süreçleri, bu yeni alacaklı profiline dair riskleri gözler önüne serdi.
IMF ve Dünya Bankası’nın Tesiri Azaldı
Küresel krizlerde IMF ve Dünya Bankası üzere kuruluşlar kritik rol oynasa da, bu kurumların toplam borç içindeki hissesi giderek azalıyor. Gelişmekte olan ülkeler, bu kurumlar yerine daha süratli lakin daha maliyetli özel finansman kanallarına yöneliyor. Bu durum da borç krizlerinde global eşgüdümü zorlaştırıyor.
Gizli Risk: Devletlerarası Borçlar ve Çin’in Rolü
ABD Hazine tahvilleri üzere global rezerv araçları, büyük ölçüde Çin ve Japonya üzere ülkeler tarafından finanse ediliyor. Fakat Çin son yıllarda ABD tahvillerine olan ilgisini azalttı. Bu eğilim, Çin’in Batı kaynaklı finansal baskılardan kaçınma stratejisinin bir modülü olarak bedellendiriliyor.