Nöbetçi Eczaneler
Küresel iktisat bu yıl resesyona girme riskiyle karşı karşıya. Reuters tarafından yapılan ve nisan ayında tamamlanan ankete katılan ekonomistlerin büyük çoğunluğu, ABD Başkanı Donald Trump’ın ithalat tarifeleriyle global ticaret ortamını bozmasının, iş dünyasında itimat kaybına yol açtığını belirtti.
Henüz üç ay evvel birebir ekonomist kümesi – yaklaşık 50 ülkeyi kapsayan – global iktisadın güçlü ve istikrarlı bir büyüme sergileyeceğini öngörüyordu. Fakat Trump’ın ABD’ye yapılan tüm ithalatlara gümrük vergisi uygulama planı ve Çin’e yönelik %145’lik vergi üzere sert atılımları, finansal piyasalarda trilyonlarca dolarlık kayıplara yol açtı. Bu gelişmeler, yatırımcıların ABD varlıklarına olan inancını de zedeledi.
Trump, kimi ticaret ortaklarına yönelik ağır tarifeleri süreksiz olarak askıya almış olsa da, %10’luk genel vergi hâlâ yürürlükte. Ayrıyeten ABD’nin en büyük ticaret ortağı Çin’e yönelik yüksek vergiler de devam ediyor.
TD Securities Küresel Makro Strateji Başkanı James Rossiter, “Firmaların birkaç ay sonrasını bile planlaması zor. Bir yıl, hatta beş yıl sonrası için bir öngörüde bulunmaları ise neredeyse imkânsız,” dedi.
Yüz yılı aşkın müddettir görülmeyen bu ölçekteki ticari belirsizlikler karşısında, birçok memleketler arası şirket gelir varsayımlarını geri çekti ya da iptal etti. 1-28 Nisan tarihleri ortasında gerçekleştirilen Reuters anketine katılan 300’den fazla ekonomistin %92’si, tarifelerin iş dünyası itimadını olumsuz etkilediğini söylerken, sadece %8’i ‘nötr’ cevabı verdi – bu azınlık da yüklü olarak Hindistan ve öteki gelişen pazarlardan oluşuyordu.
Ekonomistlerin dörtte üçü, 2025 yılı global büyüme kestirimlerini aşağı çekti. Ocak ayında %3,0 olan medyan büyüme varsayımı, Nisan’da %2,7’ye geriledi. IMF ise biraz daha optimist bir varsayımla %2,8 büyüme öngörüyor.
Ankette yer alan 48 iktisattan 28’i için büyüme varsayımları aşağı taraflı revize edildi. 10 iktisat için kestirimler sabit kalırken, Arjantin ve İspanya üzere birkaç ülke için ise mahallî gelişmeler nedeniyle sonlu müspet revizyonlar yapıldı.
Çin ve Rusya, sırasıyla %4,5 ve %1,7 büyüme iddialarıyla ABD’yi geride bırakacak üzere görünüyor. Bu kestirimler geçen çeyrekle birebir kaldı.
Ancak Meksika ve Kanada için büyüme kestirimleri kıymetli ölçüde düşürüldü: Ocak’ta yapılan kestirimlere nazaran sırasıyla %0,2 ve %1,2 düzeylerine geriledi. Bu düşüşlerin büyük kısmı, son bir ayda gerçekleşti.
2026 yılı için yapılan iddialarda de emsal bir eğilim göze çarpıyor; bu da Trump’ın tarife siyasetlerinin büyüme üzerindeki baskısının süreksiz değil kalıcı olabileceğini gösteriyor.
Bu yıl global iktisatta resesyon riski olup olmadığı sorulduğunda, 167 ekonomistten 101’i (%60) “yüksek” yahut “çok yüksek” dedi. Kalan 66 kişi ise riski “düşük” olarak değerlendirirken, yalnızca 4 kişi “çok düşük” dedi.
State Street Avrupa, Orta Doğu ve Afrika Makro Strateji Başkanı Timothy Graf, “Büyüme konusunda iyimser olmak için zor bir ortamdayız,” diyerek şunları ekledi: “Tarifeleri bugün kaldırsak bile, ABD’nin ticaret ve savunma dahil çok taraflı anlaşmalarda güvenilir bir aktör olarak görülme algısı büyük zarar gördü.”
Graf ayrıyeten tarifelerin enflasyonist tesirlerine dikkat çekti. “En büyük ticaret ortağınızı dışlamak, fiyatlar üzerinde çok çeşitli olumsuz etkiler yaratır. Bu da gerçek gelirleri düşürür ve nihayetinde talebi baskılar.”
Graf’a nazaran, bu durum global iktisatta ender görülen stagflasyon riskini artırıyor. Stagflasyon, düşük büyüme, yüksek enflasyon ve artan işsizlik periyodunu tabir eder.
Öte yandan, ankete katılan 29 büyük merkez bankasının 19’u, 2025 yılı için enflasyon gayelerine ulaşamayacak. Bu sayı 2026 yılı için 15’e geriliyor.