Nöbetçi Eczaneler
Zelzelenin ruhsal tesirleriyle baş etmede günlük ömürde alınacak tedbirler tesirli olabilir. İstanbul Atlas Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, bu süreçte uyku sisteminden sağlıklı beslenme rutinlerinin sürdürülmesine kadar günlük ömürde alınacak birtakım tedbirlerin ruh sıhhatinin korunmasında kritik rol oynadığını söyledi.
Büyükşehirlerde zelzele korkusu yardıma ulaşamama tasasıyla artıyor
İstanbul üzere ağır nüfuslu kentlerde zelzele dehşetinin sadece sarsıntıyla hudutlu olmadığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Hale Kahyaoğlu Çakmakcı, “Büyük şehirlerde insanların birbirine ulaşamaması ve yardım alamayacağına ilişkin korkuların artması doğaldır. Bireylerin önceliği hem kendi yaşamlarını hem de yakınlarının güvenliğini temin etmektir” sözlerini kullandı.
Toplumsal dayanışmanın kıymetine de dikkat çeken Kahyaoğlu Çakmakcı, “Kişilerin ve sevdiklerinin ömrünü tehdit eden ve acil müdahale gerektiren afet durumlarında, toplumsal yapımızın en bariz özelliklerinden biri olarak pro-sosyal davranışlar, yani toplumsal dayanışma eğilimleri ön plana çıkmaktadır. Bu cins kriz anlarında, hem fizikî olarak olay yerinde bulunan bireyler hem de dijital platformlar aracılığıyla etkileşimde bulunan topluluklar tarafından sergilenen yardımsever tavırlar, bireylerin yalnız olmadıkları hissini pekiştirmekte ve ruhsal dayanıklılığı artırmaktadır” dedi.
Travmatik süreçlerde en sık görülen klinik durum: Akut Gerilim Bozukluğu
Depremin çabucak akabinde toplum genelinde ağır bir duygusal tepki gözlemlendiğini belirten Kahyaoğlu Çakmakcı, “Depremin akabinde birinci iki gün boyunca mevt korkusu, belirsizlik, çaresizlik, suçluluk ve öfke üzere hisler yaygın olarak yaşanabilir. Toplumun büyük çoğunluğu doğal afetler sonrasında toplumsal dayanışma, aile dayanağı ile bu telaşlarını atlatabilmektedir. Bunun yanında birinci günlerden 1 aya kadar devam eden tabloda Akut Gerilim Bozukluğu en sık görülen tablolardandır. Akut Gerilim Bozukluğu’nun en besbelli belirtileri ortasında çaresizlik duygusu, duygusal hissizlik, travmatik olaya ait tekrar eden kabuslar ve rahatsız edici anılar, dikkat ve konsantrasyonda bozulmalar ile çok uyarılmışlık hali yer almaktadır” dedi.
Akut Gerilim Bozukluğu’nun uzun mühlet devam etmesi durumunda, toplumda yüzde üç ila yüzde beş oranında görülen Travma Sonrası Gerilim Bozukuğu’na (TSSB) dikkat çeken Kahyaoğlu Çakmakcı “Bu bozukluk, bireyin kendisini travmatik olaydan zihinsel olarak uzaklaştıramaması, olaya ait olumsuz fikir ve hislerin ağır bir halde rahatsızlık vermesiyle karakterizedir. TSSB’ye ek olarak, depresyon, anksiyete bozuklukları, yas sürecine ait zahmetler ile alkol ve husus kullanımında artış da gözlenebilir. Ayrıyeten, gerilimin bedensel yansımaları olarak karın ağrısı, mide sıkıntıları, baş ağrıları, çok yorgunluk ve nefes alamama hissi üzere psikosomatik belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Bu tıp belirtilerin bireyin ömür kalitesini önemli ölçüde etkileyebileceği göz önünde bulundurularak, başa çıkmakta zorlanılan durumlarda kesinlikle bir ruh sıhhati uzmanından ya da psikologdan profesyonel dayanak alınması önemlidir” diye belirtti.
Çocuklarla sarsıntı hakkında açık ve yaş seviyesine uygun konuşulmalı
Depremin çocuklar üzerindeki tesirlerine de değinen Kahyaoğlu Çakmakcı, çocuklara yapılacak açıklamaların açık ve yaşa uygun olması gerektiğini vurguladı ve “Çocuklara depremin tüm doğa olayları kadar normal olduğunu anlatmak gerekir. Ancak karmaşık, belirsiz ya da çelişkili açıklamalar çocuklarda kaygıyı artırabilir. Sorduğu sorulara açık ve net yanıtlar verilmeli, çocukların duygusal tepkilerinin normal olduğu ifade edilmelidir” dedi.
Çocuğun zelzele imajlarına toplumsal medyada denk gelmesi ya da etrafındaki bireylerin kaygılı reaksiyonlarına maruz kalmasının travmayı kalıcı hale getirebileceğini belirten Kahyaoğlu Çakmakcı, “Ebeveynler evvel kendilerinin inançta olduğunu içselleştirmeli, sonra çocuğa bunu aktarabilmelidir. Çocukların sarsıntısı yaşamasından fazla medyada sarsıntı ve panik anlarını izlemeleri, tasa ve telaş içerikli konuşmalara şahit olmaları çocukları olumsuz tesirler. Ebeveynlere çok bağlanma, oyun içeriklerinde dehşet temalarının öne çıkması, sık ağlama, kabus görme, alt ıslatma, öfke nöbetleri, yalnız uyumakta zorlanma ve karanlıktan ya da yalnız tuvalete gitmekten korkma üzere yeni kaygıların gelişmesi yer alabilir. Bu belirtilerin bir aydan uzun mühlet devam etmesi durumunda, kesinlikle bir uzmandan profesyonel yardım alınmalıdır. Çocukların yaş kümesi ve gelişim seviyesine uygun olarak EMDR ve Oyun Terapisi üzere terapötik müdahaleler, travmaya bağlı gelişen tasa ve endişeler için yardımcı olabilir.”
Psikolojik sıhhat için rutinler ve toplumsal dayanak hayati rol oynar
Bireylerin bu süreçte ruhsal sıhhatlerini koruyabilmeleri için tekliflerde bulunan Kahyaoğlu Çakmakcı, “Uyku düzeni, sağlıklı beslenme ve günlük rutinlerin sürdürülmesi kritik rol oynar. Düzenli uyumaya, sağlıklı beslenmeye ve günlük rutinlerinizi sürdürmeye devam edin. Ailenizle ve yakın çevrenizle birlikte olmak, çocuklarla zaman geçirmek, güvenli alanlarda bulunmaya
özen göstermek kişilerin kendisini toparlamasına yardımcı olur. İkincil travmaların önlenebilmesi için felaket haberlerine sürekli maruz kalmaktan kaçınılmalıdır.”
Kahyaoğlu Çakmakcı, bir ayı geçen ruhsal belirtilerin kesinlikle uzman dayanağıyla ele alınması gerektiğini belirterek, “Bu süreçte geçmiş travmalar da tetiklenebilir. Psikoterapi ve travmaya özgü müdahale yöntemleri bireyin iyileşmesini destekleyebilir” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı