Nöbetçi Eczaneler
5. Daire, hakim adayı olarak vazife yapan davacının Türkiye Adalet Akademisi tarafından meslek öncesi eğitim sonunda yapılan kelamlı imtihanda sorulan sorulara verdiği yanıtlar çerçevesinde her bir komite üyesince farklı başka değerlendirmeye tabi tutulduğu ve ilgili mevzuat kararlarında belirtilen kriterler tarafından farklı ayrı puan verilmek suretiyle kıymetlendirme formlarının düzenlendiği, ancak kelamlı imtihanın yargısal kontrolünün yapılmasını sağlayacak biçimde imtihan komitesince imtihanda sorulacak soruların evvelce hazırlanarak tutanağa bağlanmadığı ve her adaya sorulan soruların kayda geçirilmediği anlaşıldığından, davacının kelamlı imtihanda başarısız sayılmasına ait süreç ile anılan sürece karşı yapılan itirazın reddine dair süreçte hukuka uyarlık bulunmadığını belirtti.
5. Daire içtihat değişikliğine gitti
Dairemizce bugüne kadar, hakim ve savcı adayı olarak misyon yapan ilgililer tarafından, Türkiye Adalet Akademisi Başkanlığınca gerçekleştirilen eğitim sonu kelamlı imtihanında başarısız sayılmasına ait süreçlerin iptali istemiyle açılan davalarda, kelamlı imtihanların mevzuata uygun formda gerçekleştirildiğinden bahisle davanın reddi yolunda verilen kararlara karşı yapılan istinaf müracaatlarının reddine ait kararların yordam ve hukuka uygun olduğu kıymetlendirilerek temyizen yapılan incelemeler sonucunda anılan kararların onanması tarafında kararlar verilmiştir.
Bununla birlikte, kamu kurum ve kuruluşlarınca gerçekleştirilen kelamlı imtihanlarda başarısız sayılan ilgili adaylarca açılan emsal nitelikteki davalarda, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyetinin istikrar kazanmış kararları incelendiğinde, kelamlı imtihanda başarısız sayılma sürecinin, başka tüm idari süreçlerin yargısal kontrolünde olduğu üzere yetki, hal, sebep, mevzu ve gaye ögeleri tarafından yargısal kontrolünün yapılmasının temel olduğu, bu haliyle, davacının girdiği kelamlı imtihan öncesinde, imtihan komitesince imtihanda sorulacak soruların evvelce hazırlanması ve tutanağa bağlanması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği cevaplara hangi komite üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta farklı ayrı gösterilmesinin, böylelikle kelamlı imtihanın objektif olarak yapılması ve yargısal kontrolün tüm ögeleriyle gerçekleştirilmesinin sağlanması gerektiğinin belirtildiği görülmekte olup, hukuk uygulamasında birliğin sağlanması hedefiyle Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyinin bahse mevzu kararları dikkate alınarak içtihat değişikliğine gidilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
BEŞİNCİ DAİRE
Temel No: 2023/3311
Karar No: 2023/20484
İSTEMİN KONUSU:
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesinin 30/10/2020 tarih ve E:2020/861, K:2020/1116 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava Konusu İstem:
18. Devir İsimli Yargı Hakim Adayı olarak vazife yapan davacı tarafından, Türkiye Adalet Akademisi tarafından 10/08/2016 tarihinde meslek öncesi eğitim sonunda yapılan kelamlı imtihanda başarısız sayılmasına ait süreç ile bu sürece karşı yaptığı itirazın reddine ait 14/02/2017 tarih ve 2017/91 sayılı sürecin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Ankara 16. Yönetim Mahkemesinin 28/02/2020 gün ve E:2017/1021, K:2020/539 sayılı kararında; mevzuatta detaylı olarak düzenlenen kurallara nazaran gerçekleştirildiği anlaşılan kelamlı imtihan sonucunda davacının başarısız sayılmasına dair süreç ile bu sürece yapılan itirazın reddine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen münasebetlerle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi Kararının Özeti:
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesinin 30/10/2020 tarih ve E:2020/861, K:2020/1116 sayılı kararıyla; istinaf müracaatına bahis Yönetim Mahkemesi kararının hukuka ve tarza uygun olduğu ve kararın kaldırılmasını gerektirecek bir neden bulunmadığı belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun 45. hususu uyarınca istinaf müracaatının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN ARGÜMANLARI:
2015 yılında 18. Devir İsimli Yargı Hakim Adayı olarak Ankara Adliyesinde vazifeye başladığı, staj müddetini tamamlamasından sonra davalı yönetim tarafından yapılan eğitim sonu yazılı imtihanında 100 tam puan alarak başarılı olduğu, fakat daha sonra gerçekleştirilen kelamlı imtihanda ise tarafına ortalama 18 puan verilerek başarısız sayıldığı, bu durumun hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı, mesleksel bilgi seviyesini ölçmekte en objektif ve objektif yol olan yazılı imtihandan 100 tam puan alan bir adayın kelamlı imtihanda bu derece düşük bir puan almasının mümkün bulunmadığı, kaldı ki dava konusu kelamlı imtihanda tarafına sorulan soruyu eksiksiz ve yanlışsız olarak cevapladığı, hakkında rastgele bir isimli ve idari soruşturma bulunmadığı, öte yandan davalı yönetim tarafından yapılan kelamlı imtihanın usuli kurallara uyulmaksızın Danıştay’ın yerleşik içtihatlarına alışılmamış olarak gerçekleştirildiği ileri sürülmüştür.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafından, temyize mevzu Bölge Yönetim Mahkemesi kararında tarz ve temel bakımından hukuka terslik bulunmadığı belirtilerek, davacının temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanmasına karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ FİKRİ:
Bölge Yönetim Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki evraklar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
18. Periyot İsimli Yargı Hakim Adayı olarak vazife yapan davacı, Türkiye Adalet Akademisi tarafından 10/08/2016 tarihinde gerçekleştirilen eğitim sonu kelamlı imtihanına katılmıştır.
Bu imtihan sonucunda başarısız sayılmasına karar verilmesi nedeniyle davacı tarafından, kelamlı imtihandan başarısız sayılmasına ait sürece karşı itirazda bulunulmuş ve kelam konusu itirazın davalı idarece 14/02/2017 tarih ve 2017/91 sayılı süreçle reddedilmesi üzerine, eğitim sonu kelamlı imtihanında başarısız sayılmasına ait süreç ile bu sürece karşı yaptığı itirazın reddine ait sürecin iptaline karar verilmesi istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
.
TÜZEL KIYMETLENDİRME:
Anayasa’nın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti’nin nitelikleri ortasında sayılan hukuk devletinin en kıymetli ögelerinden birisi “hukuki güvenlik ilkesi”dir. Hukuksal güvenlik unsuru, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm hareket ve süreçlerinde devlete itimat duyabilmesini, devletin de yasal düzenlemelerde ve uygulamasında bu itimat hissini zedeleyici tekniklerden kaçınmasını gerekli kılar.
Hukuk devletinin asli ögeleri ortasında yer alan hukuksal bellilik yahut güvenlik unsuru ise, hukuksal durumlarda makul bir istikrarı temin etmekte ve kamunun mahkemelere itimadına katkıda bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında birbiriyle uyuşmayan mahkeme kararlarının, yargı sistemine inancı azaltarak, yargısal bir belirsizliğe yol açabileceği açıktır. (bkz. AİHM, Nejdet Şahin ve Perihan Şahin/Türkiye [BD], B. No: 13279/05, 20/10/2011, § 57).
Dairemizce bugüne kadar, hakim ve savcı adayı olarak vazife yapan ilgililer tarafından, Türkiye Adalet Akademisi Başkanlığınca gerçekleştirilen eğitim sonu kelamlı imtihanında başarısız sayılmasına ait süreçlerin iptali istemiyle açılan davalarda, kelamlı imtihanların mevzuata uygun formda gerçekleştirildiğinden bahisle davanın reddi yolunda verilen kararlara karşı yapılan istinaf müracaatlarının reddine ait kararların adap ve hukuka uygun olduğu kıymetlendirilerek temyizen yapılan incelemeler sonucunda anılan kararların onanması tarafında kararlar verilmiştir.
Bununla birlikte, kamu kurum ve kuruluşlarınca gerçekleştirilen kelamlı imtihanlarda başarısız sayılan ilgili adaylarca açılan benzeri nitelikteki davalarda, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyetinin istikrar kazanmış kararları incelendiğinde, kelamlı imtihanda başarısız sayılma sürecinin, öbür tüm idari süreçlerin yargısal kontrolünde olduğu üzere yetki, biçim, sebep, husus ve amaç ögeleri tarafından yargısal kontrolünün yapılmasının temel olduğu, bu haliyle, davacının girdiği kelamlı imtihan öncesinde, imtihan komitesince imtihanda sorulacak soruların evvelden hazırlanması ve tutanağa bağlanması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği cevaplara hangi komite üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta başka farklı gösterilmesinin, böylelikle kelamlı imtihanın objektif olarak yapılması ve yargısal kontrolün tüm ögeleriyle gerçekleştirilmesinin sağlanması gerektiğinin belirtildiği görülmekte olup, hukuk uygulamasında birliğin sağlanması gayesiyle Danıştay İdari Dava Daireleri Heyetinin bahse mevzu kararları dikkate alınarak içtihat değişikliğine gidilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Hakikaten, üstte da belirtildiği üzere Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca bu istikametteki içtihadın uzun müddettir uygulanageldiği, hasebiyle müstekar bir hal aldığı anlaşılmıştır (bkz. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 18/11/2013 tarih ve E:2010/2194, K:2013/4094; 26/02/2015 tarih ve E:2013/3417, K:2015/359; 20/01/2021 tarih ve E:2019/2493, K:2021/69 ve 03/07/2019 tarih ve YD İtiraz No:2019/661 sayılı kararları).
Öte yandan, bu içtihat değişikliğinin, türel güvenlik ve tüzel bellilik unsurlarına terslik oluşturacağı ileri sürülebilirse de; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından verilen kararlarda; her hukuk sisteminde kanun kararlarının yargısal yoruma tabi tutulmasının kaçınılmaz olduğu, birçok kanunun kaçınılmaz olarak az yahut çok aşikâr bir derecede muğlaklık içerdiği, muğlaklığı barındıran bu kanunların yorumlanması ve uygulanmasının ise bir pratik sorun olduğu, bu çerçevede kanunların müphem taraflarını açıklığa kavuşturmak ve yorumda ortaya çıkan kuşkuları dağıtmanın mahkemelerin misyonu olduğuna (OAO Neftyanaya Kompaniya Yukos/Rusya, B. No: 14902/04, 20/9/2011, § 568), öteki birtakım kararlarında da, bireylerin makul inançlarının korunması ve tüzel güvenlik prensibinin içtihadın değişmezliği formunda bir hak bahşetmediğine (Unedic/Fransa, B. No: 20153/04, 18/12/2008, § 74; Nejdet Şahin ve Perihan Şahin/Türkiye, § 58), mahkeme içtihatlarındaki değişimin yargı organlarının takdir yetkisi kapsamında olduğu ve bu türlü bir değişikliğin özü prestijiyle evvelki tahlilin tatminkar bulunmaması manasına geldiğine (S.S. Balıklıçeşme Beldesi Tarım Kalkınma Kooperatifi ve diğerleri/Türkiye, B. No: 3573/05…17293/05, 30/11/2010, § 28), lakin birebir konuda daha evvel çıkan kararlardan farklı bir karar kurulması halinde mahkemelerce bu farklılaşmaya ait makul bir açıklama getirilmesi gerektiğine işaret edildiği (Stoilkovska/Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti, B. No: 29784/07, 18/7/2013, § 49) gözetildiğinde, somut bir sebebe ve haklı bir münasebete dayanan bu içtihat değişikliğinin türel güvenlik ve tüzel bellilik prensiplerine terslik teşkil etmeyeceği açıktır.
Bunun yanında, Anayasa Mahkemesinin B. No: 2013/135, 21/1/2015 kararında da, “uygulamadaki birlikteliği sağlamaları beklenen yüksek mahkemelerin benzer davalarda tatmin edici bir gerekçe göstermeksizin farklı sonuçlara ulaşmalarının, hukuki belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerine aykırı olduğu” belirtilmiştir. Bu görüşten hareketle birebir yüksek mahkemede müstekar hale gelmiş karardan ayrılan kararlar verilmesinin haklı beklenti ile hukuksal güvenlik ve hakkaniyet unsurlarına terslik oluşturduğu kabul edilebilecektir.
Bu açıklamalar ışığında uyuşmazlık ve davacının temyiz talebi incelendiğinde;
Kelamlı imtihanda başarısız sayılma sürecinin, öbür tüm idari süreçlerin yargısal kontrolünde olduğu üzere yetki, biçim, sebep, husus ve niyet taraflarından yargısal kontrolünün yapılması temeldir. İdari sürecin yetki, biçim üzere salt metoda ait ögeleri ile hudutlu olarak yapılacak bir yargısal kontrol, hukuk devleti unsurunun sağladığı garantiyi temin etmeyecektir.
Bu prestijle, davacının girdiği kelamlı imtihan öncesinde, imtihan komitesince imtihanda sorulacak soruların evvelce hazırlanması ve tutanağa bağlanması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği karşılıklara hangi komite üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta farklı ayrı gösterilmesi, böylelikle kelamlı imtihanın objektif olarak yapılması ve yargısal kontrolün tüm ögeleriyle gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
Olayda, davacının, kelamlı imtihanda sorulan sorulara verdiği yanıtlar çerçevesinde her bir komite üyesince farklı ayrı değerlendirmeye tabi tutulduğu ve ilgili mevzuat kararlarında belirtilen kriterler tarafından farklı ayrı puan verilmek suretiyle kıymetlendirme formlarının düzenlendiği, lakin kelamlı imtihanın yargısal kontrolünün yapılmasını sağlayacak biçimde imtihan komitesince imtihanda sorulacak soruların evvelden hazırlanarak tutanağa bağlanmadığı ve her adaya sorulan soruların kayda geçirilmediği anlaşıldığından, davacının kelamlı imtihanda başarısız sayılmasına ait süreç ile anılan sürece karşı yapılan itirazın reddine dair süreçte bu tarafıyla hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan, bu kararın, davacının kelamlı imtihanda başarılı olduğu yolunda direkt bir sonuç doğurmayacağı, işbu karar uyarınca üstte belirtilen konular dikkate alınarak yine yapılacak kelamlı imtihan sonucunda ortaya çıkacak olan kıymetlendirme ve puana nazaran davacı hakkında süreç tesis edilmesine yönelik olduğu açıktır.
Sonuç prestijiyle, davanın reddi yolunda verilen Yönetim Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf müracaatının reddine ait temyize mevzu Bölge Yönetim Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuksal isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. unsuruna uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın üstte özetlenen münasebetle reddine ait Yönetim Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf müracaatının reddi yolundaki temyize mevzu Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 3. Yönetim Dava Dairesinin 30/10/2020 tarih ve E:2020/861, K:2020/1116 sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yine bir karar verilmek üzere evrakın Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 27/12/2023 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.
YORUMLAR