Makam Tazminatı nedir, emekliliğe yansımada hangi kurallar aranır?

Soru : Resen emeklilikte de vazife ve makam tazminatını hak etmek için 2 yıl çalışma müddeti aranır mı? Bu mevzuda beni aydınlatırsanız sevinirim. Selam ve hürmetlerimle.

Detaylar/Değerlendirmeler:

Makam Tazminatı:

657 sayılı Kanuna ekli IV sayılı Makam Tazminatı cetvelinde gösterilmiştir. Burada memurların unvanlarına, kimilerinde unvan ve takım derecelerine nazaran belirlenmiştir. Ek gösterge üzere kendi teşkilat kanunlarında 15/1/2012 tarihinden evvel farklı olarak belirlemiş olan kurumlar da bulunmaktadır. (666 sayılı KHK hükümleri gereği bu belirleme 15/1/2012 tarihinden sonra yapılamamaktadır)
Makam tazminatı ödemesi bilhassa 5434 kapsamında olan ve makam tazminatlı misyonlarda en az 2 yıl bulunanlar için kıymetli olmaktadır. Bu ödemeler emekli aylıklarından farklı olarak yapılan bir ödeme formudur.
Emeklilikte makam tazminatı ödenmesini düzenleyen karar 5434 sayılı Kanun ek unsur 68 kararında bulunur. Bu karara nazaran, makam tazminatı ile yüksek hakimlik tazminatı ödenmesini gerektiren misyonlarda toplam 2 yıl bulunduktan sonra emekliye ayrılanlara makam yahut yüksek hakimlik ve temsil yahut misyon tazminatları bulundukları en üst vazifeleri temel alınarak ödenmektedir. Ayrıyeten, bu karar gereği, makam tazminatlı bir misyonunu yapmakta iken vefat edenlerin dul ve yetimlerine de oranları üzerinden ödenmekte ve 2 yıl vazife yapmış olma kuralı aranmamaktadır.

Temsil Tazminatı:

7000 ve daha üst göstergeli makam tazminatı verilen misyonlarda bulunanlara verilen fiyattır. Makam tazminatını alamayan memurlara temsil tazminatı yapılmaz.

Görev Tazminatı:
7000 göstergeden daha düşük göstergeli makam tazminatı verilen misyonlarda bulunanlara verilen fiyattır. Makam tazminatını alamayan memurlara temsil tazminatı yapılmaz.

Ödeme formu; Makam tazminatı gösterge sayısı x Yeni memur maaş katsayısı biçimindedir.

Örnek: Daire Başkanı için makam tazminatı göstergesi 2000 dir. 8000 gösterge sayısı da vazife tazminatıdır. Toplam 10000 gösterge sayısı x Yeni memur maaş katsayısı olan 1,012556 = 10.125,56 TL. Yani, ek göstergesi tıpkı olan ve makam tazminatı olmayan bir misyonda bulunanların emekli aylıkları 10.125,56 TL. daha az olacaktır (Şube Müdürü, Şef, Mühendis, Doktor vs. gibi)

Bu meblağ emekli aylığından başka olarak ödenen fiyat olmakta ve emekli aylığı alındığı sürece ödenmekte, vefat halinde ise hak sahiplerine aylık bağlama oranlarında yansıtılmaktadır.

5510 kapsamında memur olanlar için emekli aylıklarından farklı formuyla ödeme formu bulunmamaktadır.

Makam tazminatı ve temsil yahut vazife tazminatı alınabilmesi şartları;

Bu şartlar üstte belirttiğimiz 5434 sayılı Kanun Ek Unsur 68 kararında bulunur. Bu karar gereği makam tazminatlı misyonda bulunanların emekli olduktan sonra makam ve temsil yahut vazife tazminatı alabilmeleri için kesinlikle bu misyonlarını en az 2 yıl müddet ile yapmış olmaları gerekir. 2 yıldan 1 gün bile eksik olursa bu tazminatlardan yararlanamazlar.

2 yıl misyon yapma koşulunun istisna durumları da bulunmaktadır:
Genel kural 5434 sayılı Kanun ek unsur 68 kararında yer almış olduğundan, bu husus dışında bulunan istisna durumların kesinlikle yasal bir düzenleme ile yapılması gerekir.

Örnek : 5434 sayılı Kanun Süreksiz Unsur 208 kararı, “Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce görevleri sona ermiş olanlar için Kanunun ek 68 inci maddesinde söz konusu edilen makam tazminatı, yüksek hakimlik tazminatı ile temsil tazminatı ödenmesinde iki yıllık görev süresini doldurma şartı aranmaz. Ancak bu hüküm 92 nci madde kapsamına girenler hakkında uygulanmaz.”

926 sayılı Kanun ek süreksiz husus 69 kararı, “(V) sayılı Makam Tazminatı Cetvelinde yazılı rütbe ve görevlerde bulunup da, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce emekli olanlar ile bunların dul ve yetimlerine makam tazminatı ödenmesinde, iki yıllık görev süresini doldurma şartı aranmaz. Ancak, bu hükmün söz konusu emekliler ile bunların dul ve yetimlerine uygulanmasında, bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki süreler için herhangi bir ödeme yapılmaz.”
Kararları üzere.

Ayrıyeten, istisna olarak 5434 sayılı Kanun ek unsur 68 kararında yer aldığı üzere, makam tazminatlı bir misyonda iken vefat eden memurun dul ve yetimlerine aylık bağlanmasında bu meblağlar da ekleniyor.

Yaş haddi nedeniyle 2 yıl tamamlanmazsa makam tazminatı ödenir mi?
5434 sayılı Kanun Unsur 40 kararı gereği azami çalışabilecekleri yaş haddini dolduran ve bu nedenle resen yaş haddi nedeniyle (genel olarak 65 yaşını dolduranlar) emekli olanlarda 2 yıl kaidesi yeniden aranır, hasebiyle makam tazminatlı bir vazifeye atanan ve bu misyonunu tamamlamadan yaş haddi nedeniyle mecburî emekli olan kişi makam tazminatından yararlanamaz.

Makam, temsil yahut misyon tazminatları emekli ikramiyesine dahil edilir mi:
Memurların emekli ikramiyeleri SGK. primlerine temel matrahlar üzerinden hesaplandığından ve makam, temsil yahut vazife tazminatları bu matrahlara dahil ögeler olmadığından emekli ikramiyesinde dikkate alınmaz.

Makam Tazminatı ödemesinde aranılan 2 yıl mühlet nasıl hesaplanır?

Göreve başladıkları tarih ve bu vazifelerinden nakil münasebetiyle ayrılmış olanlara da ayrıldıkları tarihin günü gününe,
Lakin, emeklilik nedeniyle ayrılanların hesabında ise peşin ödenen vazife aylıkları bireylerden tekrar istenmeyeceği ve bu müddet emeklilik hizmet müddetine sayıldığı için bu mühletin tamamının dikkate alınması gerektiğini, belirtebiliriz. Örnek: Ayın 15 inde misyon maaşını alan bir kişi o ayın 17 sinde yaş haddine uğruyor yahut kendi isteğiyle emekli oluyor diyelim. Bu kininin hizmeti takip edin ayın 14 üne kadar olan süreyi kapsadığı için makam tazminatı müddetinin de takip eden ayın 14 üne kadar alınması gerekmektedir.

Sonuç kıymetlendirmemiz:

Hali hazırda yürürlükte olan makam tazminatı ödenmesine yönelik kararlarda özel olarak YAŞ HADDİNDEN emeklilik mecburî bir emeklilik olsa da makam tazminatının ve başka tazminatların emekli aylıklarına yansıtılabilmesi için kesinlikle yaş haddinden evvel makam tazminatlı vazifelerde en az 2 yıl çalışılmış olması gerekir. Yoksa emeklilikte makam tazminatından yararlanılamaz.
Örnek olarak; 63 yaşında bir memur (Şef, uzman, Şube Müdürü, Mühendis, Doktor, Öğretmen, Müşavir vb. gibi) 65 yaşını 21 ay sonra dolduracaksa ve bu yaşlar arasında Daire Başkanı, Genel Müdür Yardımcısı vb. üzere üst unvanlara bir atama gerçekleşmişse, bu memur 65 yaş haddinden emekli olacağından emeklilikte makam tazminatını alamayacaktır, kazanacağı durum yalnızca yüksek ek gösterge olacaktır. Çünkü, yaş haddinden emeklilikte yüksek ek göstergeden yararlanmayı düzenleyen 5434 sayılı Kanun Ek Husus 73 kararı gereği yaş haddinden emeklilikte en az 6 ay vazife yapma kaidesi istisna olarak belirlenmiştir.

NOT: Değerlendirmelerimiz, yalnızca 5434’e tabi memurlar içindir. 5510 a tabi memurlarda bu koşullar bulunmaz. 5510’a tabi memurların aylıkları içerisinde bu tazminatlardan Toplumsal Güvenlik Kurumuna bildirilen prime temel çıkarlar içinde yer alır ve emekli aylıkları bu karlar da dahil edilerek yapılır. 5434’e tabi memurlarda olduğu üzere ayrıyeten aylıklarla birlikte bir ödeme yapılmaz.

Makam Tazminatı hakkında kısa genel kıymetlendirmemiz:

5434 sayıl Kanun Ek Unsur 68 kararına işlenmiş olan, fakat uygulama imkanı bulunmayan “Makam veya yüksek hakimlik tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde toplam en az iki yıl bulunmadan veya bu görevlerde hiç bulunmadan emekliye ayrılanlara ise, en az altı ay süreyle bulundukları en üst görevleri için belirlenen görev tazminatı veya hizmet yılları itibarıyla belirlenen görev tazminatından yüksek olanı ödenir.” kararının hayata geçirilmesinin yahut gibisi yeni bir düzenlemenin yapılmasının günümüz kaidelerinde uygun olacağını değerlendirmekteyiz.

“5434’e tabi memurlar ile 5510’a tabi memurların emekli aylığı hesabındaki farklılıklar” başlığı altında yapmış olduğumuz değerlendirmelerimiz için,
https://www.memurlar.net/haber/1122234/
adresimiz ziyaret edilebilir.