Geriye Dönük Aile Yardım Ödeneğinin Verilmesi

Aile Yardım Ödeneği” başlıklı 202 nci maddesinde; “Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne formda olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan yahut rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından herbiri için de 250 gösterge sayısının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek ölçü üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi veya

toplu mukavele gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız ortadaki fark ödenir…”

“Aile Yardımı Ödeneğinin Ödeme Usulü” başlıklı 203 üncü maddesinde; “Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklarıyla birlikte ödenir…”,

“Aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme” başlıklı 205 inci maddesinde; “Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma yahut eşinin vefatı, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun vefatı yahut 206 ncı unsurdaki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.”

Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 12 nci maddesinde ise, “sosyal yardım ödemelerinde ödemenin çeşidine nazaran gerekli olan dokümanlar sayılmış ve

aylıkları ile birlikte ödenen aile yardımının çalışanın birinci işe girişinde alınacak aile yardımı bildirimine dayanılarak ödeneceği, bu bildirimin çalışanın aile yardımından yararlanan eş ve çocuk durumunda meydana gelen değişiklikler ile yer değiştirme suretiyle atama halinde yenileneceği,”

Hükümlerine yer verilmiştir.

Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 2024/15494 başvuru nolu talebe ilişkin 25.02.2025 tarihli kararında geriye dönük aile yardımı ödenmesine ilişkin önemli tespitlere yer verilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 204 üncü maddesinde “evlenme” olayının gerçekleşmesine, çocuk için ödenen aile yardımı ödeneği ise “doğum”

olayının gerçekleşmesine bağlanmış ve evlenmenin ve/veya doğum olayının gerçekleştiği tarihi takip eden aybaşından itibaren de bu ödemelere hak kazanılacağı söz edilmiştir.

Aynı Kanunun 202 nci unsurunda ise bu ödeneğin, memurun her ne biçimde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan yahut rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi ve 206 ncı unsurdaki istisnalar haricinde çocukları için yapılacağı tabir edilmiştir.

Söz konusu husus kararından de anlaşılacağı üzere; eş için ödenecek aile yardımı ödeneğinin, evlenme olayının vuku bulması ile çocuk için ödenen aile yardımı ödeneğinin ise doğum olayının vuku bulması ile elde edilen kazanılmış bir hak olarak dikkate alınması gerektiği, lakin eş için ödenecek aile yardımı ödeneğinde, eşin her ne formda olursa olsun menfaat karşılığı çalışmaması yahut rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan aylık almaması kuralına bağlandığı, çocuk için ödenen aile yardımı ödeneğinde ise 657 sayılı Kanunun 206 ncı unsurunda belirtilen istisnaların göz önünde bulundurulması gerektiği ortadadır.

Anılan Kanunun 205 inci unsurunda ise aile yardımı ödeneği hakkının hangi durumlarda kaybedileceği düzenlenmiş olup; buna nazaran, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkının eşinden boşanma yahut eşinin mevti, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkının da çocuğun mevti yahut 206 ncı husustaki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybedileceğine hükmedilmiştir.

Öte yandan müracaat konusunun, Merkezi İdare Harcama Evrakları Yönetmeliği çerçevesinde kıymetlendirilmesi de gerekmektedir. Malum olduğu üzere, ilgili Yönetmeliğin gayesi, “harcamalarda ödeme belgesine dayanılacak kanıtlayıcı belgeleri ve bu belgelerin şekil ve türlerini” belirlemektir.

Yönetmelikle hakkın nasıl kazanılacağı değil ödemenin hangi dokümanlar üzerinden yapılacağı belirlenmektedir.

Bir öbür tabir ile kişi bu ödeneğe, ilgili Yönetmelik kararı çerçevesinde aile yardımı bildiriminde bulunduğunda değil 657 sayılı Kanunda yer alan kuralları yerine getirdiğinde hak kazanmaktadır. Kaldı ki Anayasanın 128 inci hususu mucibince memura yapılacak ödemelerin kanunla yapılacağı kararı karşısında yönetmelik kararına dayanarak ödemenin yapılıp yapılmayacağına dair bir karar vermenin mümkün bulunmadığı da açıktır.

Konunun, aile yardım bildiriminin verilmesinin rastgele bir mühlet koşuluna tabi olup olmadığı istikametinden değerlendirilmesinde ise; üstte yer verilen 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili hususlarında, hakkın hangi kurallarda kazanılıp kaybedileceği, ne formda ve ne vakit ödeneceği açıkça düzenlenmiş olmakla birlikte geriye dönük talep edilip edilemeyeceği ve bildirim mühletine ait bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Keza Harcama Dokümanları Yönetmeliğinde de buna ait bir karar bulunmamaktadır.

Dolayısıyla kelam konusu bildirim için rastgele bir mühlet koşulu getirilmediği anlaşıldığından hak sahiplerince verilen bildirimlere istinaden geriye dönük olarak aile yardımı talep edilmesinin önünde de pürüz bir durum bulunmadığı değerlendirilmiş ve başvurana geriye dönük aile yardımı ödeneği verilmemesi sürecinde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.