Nöbetçi Eczaneler
Dünyanın farklı köylerinde ve kültürlerinde cenaze merasimleri, yalnızca ölülerin son seyahatine uğurlandığı anlar değil, tıpkı vakitte toplulukların inançlarını ve bedellerini en derin biçimde yansıttığı geleneklerdir.
Ancak kimi bölgelerde, cenaze ritüelleri o kadar sıra dışıdır ki, bu gelenekler bazen hayatta kalanları bile şaşkına çevirir.
İşte dünyanın dört bir yanından en garip cenaze gelenekleri:
ENDONEZYA- ŞIMARIK ÖLÜLER
Endonezya’da Toraja halkı, Endonezya’nın Sulawesi adasında yaşamaktadır ve cenaze merasimleri, çoklukla yıllarca sürebilen bir süreçtir.
Ölümün akabinde, cenaze sadece ölülerin “tam olarak öldüğü” gün olarak kabul edilmez. Ailesi, ölen kişinin bedenini saklar ve hala meskende meblağ. “Şımarık ölüler” olarak bilinen bu ritüel, ölen kişinin tabutunun etrafında birkaç hafta hatta aylarca düzenlenen ziyaretlerle devam eder.
Aile üyeleri, ölüleri taze giydirir, yemek yer ve bazen ölülerle sohbet ederler. Bu gelenek, topluluğun vefatla ve hayatla olan bağını derinlemesine anlamamıza yardımcı olur.
MADAGASKAR- FAMADİHANA
Madagaskar’ın güneydoğusunda yaşayan kimi kabileler, her 5-7 yılda bir “Famadihana” ismi verilen bir cenaze merasimi düzenler.
Bu ritüelde, ölülerin kemikleri mezarlarından çıkarılır, yeni giysiler giydirilir ve aile üyeleri tarafından dans edilerek etrafta gezdirilir. Bu merasimin gayesi, ölülerin ruhlarıyla temas kurmak ve onlara hürmet göstermektir.
Madagaskarlılar, bu merasimi mevtten sonra bile, ölen kişinin ailesinin modülü olmaya devam ettiğini kabul ederek gerçekleştirirler.
TİBET- GÖKYÜZÜ CENAZESİ
Tibet’te, bilhassa Budist inançlarına sahip topluluklar ortasında “gökyüzü cenazesi” ismi verilen bir gelenek vardır.
Ölünün cesedi, çoklukla yüksek dağlara taşınarak, hayvanların, bilhassa kartalların, cesedi yemesi sağlanır. Bu ritüel, ölülerin ruhlarının tekrar doğacaklarına inanılan bir süreçtir.
Cesedin tabiata geri verilmesi, tıpkı vakitte tabiatla uyumlu bir mevt anlayışını simgeler.
KAMBOÇYA- MEYYİT GÖMME TÖRENİ
Kamboçya’da ölüler, klasik olarak toprağa gömülmeden evvel birkaç gün boyunca meskende tutulur.
Aile, ölüye günlük ömürde olduğu üzere yemekler sunar, ona yeni giysiler giydirir ve ölüyle konuşarak vedalaşır. Cenaze merasimi sırasında, ölüler “yaşayan” bir biçimde kabul edilir.
Bu uygulama, ölen kişinin gerisinde kalan aile üyelerine bir cins “kapanış” sağlar.
MEKSİKA- ÖLÜLER GÜNÜ
Meksika’da, bilhassa 1 ve 2 Kasım tarihlerinde kutlanan “Día de los Muertos” yani Ölüler Günü, ölenlerin ruhlarının geri döneceğine inanılır.
Aileler, mezarları süsler, ölülerinin sevdiği yemekleri hazırlayıp onlara sunar ve renkli şekerler ve mumlarla onları onurlandırır.
Bu gelenek, ölülerin anılarını yaşatmanın bir yoludur ve cenazeden çok bir kutlama atmosferi yaratır.
NEPAL- SANSKRİTİK TÖRENİ
Nepal’de Hindistan’daki geleneklere benzer olarak, cenazeler Ganj Nehri’nde yakılır. Lakin, bu yakma süreci birtakım yerlerde sırf erkekler tarafından yapılır.
Kadınların cenazeye katılması ekseriyetle güzel karşılanmaz. Bu ritüel, ölen kişinin ruhunun bir sonraki hayatına geçişini simgeler ve ruhsal arınma sağlamak maksadıyla yapılır.
KAMERUN- KAFATASI TÖRENİ
Kamerun’un bazı bölgelerinde, özellikle Bamiléké halkı arasında, ölen kişinin kafatası aileye ait bir kutsal obje olarak kabul edilir.
Cenazeden sonra, ölen kişinin kafası, özel bir törenle alınarak aile tarafından korunur. Aile üyeleri, ölen kişiyi onurlandırmak için bu kafatasını çeşitli seremonilerde kullanır.
PAPUA YENİ GİNE- ÖLÜ YEMEĞİ
Papua Yeni Gine’nin kimi bölgesinde, ölen kişinin cenazesi sırasında, cenaze merasimine katılanlar ölen kişinin cesedi ile birlikte bir yemeği paylaşır.
Bu gelenekte ölülerin, topluluğuna katılmaya devam ettiği ve bu sayede toplulukların vefatla bağlarını sürdürdüğü kabul edilir.
GANA- CENAZE DANSI
Gana’da cenaze merasimleri, ekseriyetle hüzünlü bir veda değil, bilakis bir hayat kutlaması biçiminde yapılır. Ölen kişinin anısını onurlandırmak için, aile ve arkadaşlar cenaze sırasında dans eder, müzikler çalar ve büyük bir topluluk cümbüşü düzenler.
Bu gelenek, mevtin yalnızca bir son değil, bir geçiş olduğuna inanılmasını simgeler. Cenaze, topluluğun bir ortaya gelerek hayatı ve mevti kutladığı kıymetli bir toplumsal aktiflik haline gelir.
