Nöbetçi Eczaneler
2 yaşına gelen bir çocuğun hâlâ söz öbekleri kuramamasının lisan gecikmesine işaret edebileceğini aktaran Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “Bilgi ve iletişim becerilerinin normal gelişim sürecine uygun ilerlememesi, çocukların okul öncesi veya okul çağındaki durumlarında öğrenme süreçlerini ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkiler. Terapi yöntemlerine hızlıca karar verilmesi, dil bozukluğunun ileride oluşturabileceği yan etkilerini azaltmada önemlidir.” dedi. Dijital ekranlarla uzun periyodik etkileşimin ise çocukların lisan gelişimini olumsuz etkilediğinin araştırmalarla kanıtlanmış olduğunun altını çizen Tahmincioğlu, bağlantı ihmali ve sonlu etkileşimlerin, gelişimsel lisan bozukluklarının en değerli nedenleri ortasında yer aldığını kaydetti.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, çocuklarda lisan ve konuşma gelişimi, bilhassa de erken çocukluk periyodunda ortaya çıkan lisan gecikmesi belirtileri ve nedenleri hakkında açıklamalarda bulundu
2 yaş, lisan gecikmesinin birinci belirtileri açısından önemli!
Bebeklerde birinci manalı sözcüklerin 12’inci ayda ortaya çıktığını aktaran Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “18’inci ayda çocuklarda kelime dağarcığı oldukça gelişir. 2 yaşında 50-60 sözcük hazinesine ek olarak sözcük öbeği kullanılmaya başlarlar. 2 buçuk yaşında da sözcük dağarcığı ciddi anlamda gelişir. 3 yaşında çocuklar kendilerini cümleler ile ifade edebilirler. 4 veya 5 yaşına geldiklerinde karmaşık olayları uzun cümleler ile ifade edebilirler.” dedi.
2 yaşına gelmiş, kendini sözcüklerle ifade edemeyen, kolay aksiyonlar kullanan ve sözcük öbeği kullanamayan çocuklarda lisan gecikmesinden şüphelenilmesi gerektiğini kaydeden Tahmincioğlu, “4 veya 5 yaşına gelmiş çocukların gün içinde yaşadıkları olayları anlatabilmesi gerekir. Dilin sadece sözcük hazinesi veya cümleleri yoktur. Bunun dışında dilin pragmatik ve semantik yapıları da vardır.” formunda konuştu.
Kısa ve kolay sözler bir sorunun işareti olabilir!
Dilin pragmatik ve semantik yapılarında sorun olması halinde görülebilecek durumlara değinen Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, şunları söyledi:
“Yetersiz etkileşimler olabilir. Çocuklar sorulan sorulara karşılık vermek yerine öteki karşılıklar verebilir. Kendi istedikleri hususlarda konuşarak ikili irtibatı kâfi ölçüde uygulayamayabilirler. Sohbeti başlatmakta yahut sürdürmekte zorluklar yaşayabilirler. Hudutlu sözcük dağarcığına ek olarak az sayıda tabir daha çok somut alanlarda somut sözcüklerle kendilerini söz ettikleri gözlenebilir. Somut sözcükleri çok fazla kullanabilirler, ilişkileri karıştırabilirler ya da bağlaçları hiç kullanmazlar. Çoklukla kısa ve karmaşık olmayan tabirlerle kendilerini söz ederler. 5N soruları baş karışıklığına yol açabilir ve bu soruları anlamakta da zahmet yaşayabilirler.”
Erken teşhis ileride görülebilecek yan tesirleri azaltmak için önemli!
Erken teşhisin duruma uygun müdahalelerin başlatılması açısından epeyce kıymetli olduğunu vurgulayan Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “Bilgi ve iletişim becerilerinin normal gelişim sürecine uygun ilerlememesi, çocukların okul öncesi veya okul çağındaki durumlarında öğrenme süreçlerini ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkiler. Terapi yöntemlerine hızlıca karar verilmesi, dil bozukluğunun ileride oluşturabileceği yan etkilerini azaltmada önemlidir.” dedi.
Çocuklarda ve yetişkinlerde hem farklı hem benzeri özellikleri var!
Çocuklarda ve yetişkinlerde lisan ve konuşma bozukluklarının birbirlerinden farklı olduğunu lisana getiren Anuş Tahmincioğlu, “Dil bozuklukları denildiğinde çocuklarda gelişimsel bozukluklardan, yetişkinlerde ise edinilmiş bozukluklarından bahsetmekteyiz. Konuşma bozukluklarından bahsedecek olursak artikülasyon bozukluğu bir konuşma bozukluğudur. Konuşma sesi bozukluğudur. Yedi yaşındaki çocuk da ‘r’ sesini söyleyemeyebilir, 40 yaşındaki bir birey de söyleyemeyebilir.” açıklamasını yaptı.
Dil ve konuşma bozuklukları farklı sebeplerle görülebiliyor…
Dil ve konuşma bozuklukları çeşitlerine değinen Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Artikülasyon bozukluğu bireyin konuşma seslerini gerçek bir formda üretememesidir. O sesi hiç çıkaramaması ya da o ses yerine diğer bir ses kullanması durumudur. Altı yaşına gelen bir çocuk birtakım sesleri çıkaramıyorsa okuma yazmada da problemler gözlenebilir. Çocuk okula başlamadan evvel lisan ve konuşma terapistine başvurulmalı. Afazi edinilmiş bir lisan bozukluğudur. Ekseriyetle inme ve baş travması sonucu ortaya çıkar. Beyinde lisan alanının zedelenmesi sonucunda gözlemlenir. Şahıstan bireye afazi tipleri değişiklik gösterebilir. Uygun rehabilitasyon süreci de takip edilirse afaziye sahip bireylerin lisan ve irtibat hünerlerini güzelleştirmek mümkündür.
Artikülasyon bozukluğu için öncelikle lisan konuşma terapistine başvurmak gerekir. Bu bireydeki bozukluk bir artikülasyon bozukluğu mu yoksa bir fonolojik bozukluk mu? Ona bakılması gerekir. Kaç seste ses yanlışı olduğuna dair durum değişebilir. ‘R’ yerine ‘v’ yahut ‘y’ sesini çıkarmak ses bozulması olarak isimlendirilir. Bunun dışında ‘r’ sesini hiç söylememe durumu da görülebilir. Ses bozulmasında fonolojik problemlerde ses ekleme sorunu olabilir, birey hecelerin yahut seslerin yerlerini değiştirebilir. Lisanın ses sistemini manaya ve kullanma becerisindeki bozukluk fonolojik bozukluk olarak isimlendirilir. Konuşma seslerinin hakikat bir halde üretilmediği gözlenir. Semantik lisan bozukluğu ise, lisanın mana ve içerik istikametinden kullanımında zorluk yaşanması olarak tanımlanır. Semantik lisan bozukluğu olan çocuklar sözlerin manasını anlamak yahut sözler ortasında münasebetler kurmakta biraz zahmet yaşayabilir. Bu durum yetişkinlerde de görülebilir.”
İletişim ihmali lisan ve konuşma gelişiminde aksiliklere neden oluyor!
Günümüzde dijitalleşmenin hayatımızın bir modülü olduğunu söz eden Uzman Lisan ve Konuşma Terapisti Anuş Tahmincioğlu, “Bir kafede ya da bir restoranda çocukların kendi aralarında oyun oynamak ya da iletişim kurmak yerine sıklıkla ekranlarla iletişim kurduğunu gözlemliyoruz. Bu durum duygularını kesinlikle olumsuz etkiliyor.” dedi.
Bu mevzuda yapılan araştırmaları hatırlatan Tahmincioğlu kelamlarını şöyle tamamladı:
“Dijitalleşmenin 2 yaşından küçük çocuklarda lisan gecikmesine sebep olduğu yapılan araştırmalarla gözlemlenmiştir. Her gün iki saatten fazla televizyon, telefon, tablet kullanımı, lisan mahareti âlâ olan akranlarına oranla çocuklarda lisan gecikmesinin artmasına sebep olur. O yüzden çocuklarla ne kadar çok oyun oynarsak yahut yaşıtları ile ne kadar bağlantıda kalırsa, gelişimsel lisan bozuklukları ihtimalini olabildiğince azaltmış oluruz. İrtibat ihmali sonucunda lisan ve konuşma gelişiminde çok fazla olumsuzluk ortaya çıkabiliyor.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı